ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Zamierzam rozważyć pewien aspekt rozumowania i ogólnie wzrastania umysłowego. Zrobię to na własnym przykładzie. Z kilku powodów:
- bo nie chcę się za wiele wypowiadać na czyjś temat
- bo uważam, ze siebie znam lepiej, niż kogokolwiek innego, a więc przykłady gdy piszę o sobie będą najbardziej miarodajne
- bo gdy napiszę o czymś negatywnym, to nie narażam się wtedy na zarzut, atakowania kogoś, złych intencji. Sam siebie mogę atakować do woli i to będzie moja sprawa.
W tym kontekście jednak niejeden powie: no tak, lubisz pisać o sobie, jesteś narcyzem!
W odpowiedzi na mój post (i tak go zamknę do komentowania) aż prosi się napisać:

Michał Dyszyński

Obserwuję sobie u wielu ludzi aspekt narcyzmu. Właściwie, parafrazując Jagiełłę, odpowiadającego poselstwu krzyżaków przed bitwą pod Grunwaldem, można by napisać "narcyzów ci u nas dostatek".
We współczesnej literaturze psychologicznej narcyzm dość blisko jest (ostatnio jakoby zbanowanego) pojęcia psychopatii. Psychopaci są narcyzami. W niektórych publikacjach psychologicznych, gdy piszą o psychopatach, to używają - właśnie tej bardziej eufemistycznej formy - "narcyzi". Więc mamy tu dość jawny trop - narcyz, to pewnie zły człowiek, może nawet pyszałkowaty tyran, który o nic nie dba, tylko o wychwalanie własnej osoby.
W artykule o narcyzach [link widoczny dla zalogowanych] mamy na start ciekawe zdanie:

Michał Dyszyński

Dzisiaj na priva dostałem

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Tym co najbardziej rozbraja ataki personalne typu: jesteś narcyzem! Jesteś egoistą! Jesteś nielojalny! jest według mnie przyznanie tego wszystkiego.
Tak! Jestem narcyzem. W jakimś sensie nim jestem, bo analizuję swoje odczucia, myśli, działania, czasem opowiadam o nich innym ludziom - czyli skupiam się na sobie. Jest to niewątpliwy element narcyzmu. Nie wstydzę się tego, bo uważam TAKI narcyzm za NIEZBĘDNY do duchowego wzrastania. Ale też przyznaję, że definicja narcyzmu jest tu w jakimś stopniu wypełniona.
Tak! Jestem egoistą. Jestem nim w tym sensie, że nie rzucam się do naiwnego poświęcania się, pomagania każdemu (także pierwszemu lepszemu cwaniakowi), który mnie o coś prosi. Jestem egoistą w tym sensie, że sprawiam sobie różne przyjemności, odpoczynek, wyjazdy turystyczne. Uważam TAKI egoizm za (w pewnych granicach oczywiście) właściwą postawę - tak u siebie, jak i innych. Ale też na pewno jakieś znamiona egoizmu ona spełnia (kwestią osobną jest, jak daleko ma się rozciągać zakres tej definicji). Odpinam w swoim rozumowaniu warstwę ściśle znaczeniową - intelektualną słowa "egoista" od warstwy emocjonalnej, od tej walki o to, kto komu zarzuci winę, wciśnie mu swoje stanowisko, osłabi go, aby potem nim łatwiej manipulować. To odpięcie powoduje też dalej, że ODRÓŻNIAM DOBRY I ZŁY egoizm (także narcyzm). Nie daję się nosić emocjom, nie daję się prowokować, zarzuty wobec mnie kierowane z jednej strony przyjmuję jako potencjalnie zasadne, czyli warte rozważenia, ale tez nie przyjmuję ich automatycznie i bez zastrzeżeń. Nie dam sobą manipulować.
Jestem też nieraz nielojalny. Bo jeśli na przykład uznam, iż dana osoba na moją lojalność już nie zasługuje, albo że akurat ta lojalność musi ustąpić czemuś szczególnie ważnemu, obronie jakichś wyższych wartości, to świadomie odstąpię od lojalności. Czasem to odstąpienie będzie związane z jakimś moim dylematem, może bólem wewnętrznym. Ale nie zamierzam oszukiwać nikogo, nazywając na przykład nielojalność uzasadnioną wyższymi względami lojalnością.
Po prostu uważam, że ŻYCIE JEST CZĘSTO BARDZO SKOMPLIKOWANE, tak zagmatwane w motywach, intencjach, wartościach, że praktycznie każde pojęcie uznawane za "dobre" w pewnych warunkach okazuje swą "złą" stronę. I odwrotnie - każde (niemal, bo rzadkie wyjątki pewnie bym wymyślił...) pojęcie powszechnie uznawane jako związane z postawą etycznie naganną, w specyficznej sytuacji życiowej może okazać się etycznie dobre. Dlatego nie przyjmuję ani zarzutów, ani pochwał, które próbują przypisać tak mi, jak i innym ludziom wartości moralne w sposób bezrefleksyjny, automatyczny, oparty tylko o domyślną konotację nazwy typu "narcyzm", "poświęcenie", "egoizm", "altruizm", "moralność", "lojalność".
Bo też i naiwny altruizm może okazać się błędem i złem, poświęcenie - nawet poświęcenie życia - w złej sprawie, w szczególności poświęcenie w imię zaborczych, morderczych podbojów, też będzie złe.
Każdej sytuacji zamierzam przyjrzeć się w jej szczegółach, a nie wyrokować po samym słowie, którego ktoś używa w opisie.

Michał Dyszyński

Dziś uważam, że z byciem narcyzem i pyszałkiem jest trochę jak z byciem niepijącym alkoholikiem. Alkoholik, który był w nałogu, lecz aktualnie nie pije, zwykle ma świadomość tego, że jak będzie nieostrożny i sobie pozwoli na wybicie "ot, tak trochę do towarzystwa", to grozi mu "pójście w tango", czyli na przykład miesiąc chlania na umór. Tylko STAŁA CZUJNOŚĆ wobec zagrożenia daje rezultat zbliżony do oczekiwanego, tylko SILNE POSTANOWIENIE, że nie zamierzam nawet próbować małego flirtu z nałogiem, czy też pyszałkowatym nastawieniem, jako tako (bo też nie całkowicie) chroni przed byciem zawładniętym przez owo zło, którego pragniemy się ustrzec.

Postawa, która chroniłaby człowieka przed popadnięciem w pychę, jest według mnie możliwa jedynie wtedy, gdy mentalnie będziemy "nasłuchiwali głosów nieprzyjaciela". Nasłuchujemy w ten sposób, że analizujemy swoje cele życiowe, pragnienia, reakcje emocjonalne pod kątem, czy czasem nie zbliżamy się w nich do postawy poniżania kogokolwiek, wywyższania się pod jakimkolwiek pretekstem, wmawiania sobie czegoś itp. Jest w tym blisko ten element narcyzmu, o którym pisałem we wcześniejszych postach - analiza siebie, jest bowiem zainteresowaniem sobą, czyli już "małym narcyzmem". Ale ten mały narcyzm musimy jednak dopuścić, bo on jest naszą główną linią obrony przed wielkim narcyzmem i wielką pychą, w której już nie sprawujemy kontroli mentalnej nad swoimi reakcjami emocjonalno - intelektualnymi.
Niezbędny jest zatem ten stały nasłuch na "narcyzm i pychę". Ów nasłuch powinien mieć pewne dość charakterystyczne cechy:
- chłód, zdystansowanie - nie dopuszczanie zbytnio do głosu emocji, lecz traktowanie rzeczywistości w sposób bezstronny i obiektywny
- unikanie przesady w jakąkolwiek stronę - zarówno w szybkie odrzucanie od siebie zarzutu o pychę, jak i zarzucanie sobie tej pychy w przesadzie.
- dyscyplina mentalna polegająca na zdolności do rozpatrzenia każdego potencjalnego zarzutu, bez ulegania zewnętrznemu oskarżycielowi. Jeśli ktoś nas tu oskarża, to nie odrzucamy tych oskarżeń z góry, choć z drugiej strony nie dajemy się też nimi manipulować. Niejeden cwaniak próbuje bowiem dominować swoich bliźnich poprzez ustawianie się w roli oceniającego, sędziego, czyli niejako już z góry na pozycji bliskiej władzy. Przed manipulacją każdy ma obowiązek się bronić.

Michał Dyszyński

Trudno jest formułować myśli tak, aby nie dać jakiegoś tam powodu do oskarżeń o narcyzm, albo z kolei o to, że wypowiadamy się w trybie moralizatorskim, głoszącym prawdy absolutne. Bo trochę jest tak, że albo jedno, albo drugie.
Mówiąc "wydaje mi się, że dobrze jest robić..." podkreślamy subiektywny charakter wypowiedzi, to że teza jest naszą opinią. Ale jeśli ileś razy w wypowiedzi pojawi się "wydaje mi się...", to odbiorca będzie odnosił wrażenie, że wciąż ktoś na siłę umieszcza w wypowiedziach własną osobę, ciągle pojawia się w nich "ten, któremu się coś wydaje", czyli pewnie to jakiś narcyz...
Z drugiej strony formułując myśl bez tego "wydaje mi się" (czy innej formy językowej wskazującej na źródło i subiektywizm wypowiedzi), a więc na przykład po prostu "dobrze jest robić...", po iluś takich wypowiedziach odbiorca uzna, iż wypowiedzi są ex cathedra, są jakimś głoszeniem prawd, rzekomo, absolutnych. No bo tak to się układa, gdy ktoś po prostu same tezy wypowiada: to jest jakieś... tamto jest dobre... należy to, a tamto...

Wychodzi na to, że jest i tak źle, i tak niedobrze.
Problem nie występuje, gdy rozmowa toczy się W ATMOSFERZE ZAUFANIA, gdy nie ma domyślnego czepiania się, gdy strony rozumieją się na tyle, aby nie czynić sobie nawzajem zarzutów. Wtedy "excathedralne" wypowiedzi składające się z samych tez nie będą odbierane jako wyrażanie przeświadczenia, iż ma się prawo do odgórnego dekretowania absolutnych prawd o rzeczywistości, a z drugiej strony dodanie "wydaje mi się" też nie będzie uznawane za objaw narcyzmu, za ciągłe promowanie własnej osoby.

Michał Dyszyński

Element narcyzmu występuje wg mnie w każdej zdrowej osobowości.

Ten "narcyz" z opisów psychologów to tak naprawdę jest "skrajna postać narcyzmu". Wszystkie właściwie elementy z ducha narcystyczne są jakoś "w grze" u osobowości, która jest zrównoważona. Tylko że osobowość zrównoważona właśnie JEST W STANIE RÓWNOWAŻYĆ te elementy. "Narcyz właściwy" jest tej zdolności pozbawiony - on jest w tej skrajnej formie, nie będąc w stanie się od niej odbić.

Tu dotykamy pojęcia RÓWNOWAGI w kontekście świadomości. Jest to równowaga DYNAMICZNA. Ta dynamiczność oznacza, iż osobowość MA ŚWIADOMOŚĆ (tutaj jest inne użycie tego samego słowa, niż w pierwszym zdaniu akapitu - jest różnica "być świadomością", a "mieć świadomość czegoś") konsekwencji skierowania się mentalnego czy to w jedną, czy w drugą stronę i zarządza tym kierowaniem się wedle jakiejś tam swojej cełowości.

Michał Dyszyński

Jak myśli i czuje narcyz?
Spróbuję tutaj przedstawić opis swojego osobiste wglądu w narcyzm. Będzie to związane z poszukiwaniem intencji trochę w sobie, trochę z opisów w literaturze, trochę z rozmów z ludźmi wykazującymi narcystyczne tendencje.
Narcyzm z grubsza ma taki obraz świata, w którym wszystko co do niego dociera jest odbierane jako mające wydźwięk osobisty, personalny, ku niemu skierowany. Neutralne nawet komunikaty są albo silnie podejrzewane o intencję personalną ku narcyzowi, albo - nawet jeśli nie da się tego potwierdzić - szybko będą konwertowane na na personalne. Narcyz jest emocjonalnie przekonany, że wszystko dotyczy personalnie jego, a jeśliby coś nawet nie dotyczyło jego w czyjejś intencji, to...
i tak dotyczy jego, bo "jak śmiało go zignorować i zajmować się czymś innym".

Najbardziej destrukcyjną postacią narcyza są narcyzi agresywni, żądni władzy. To jest "ten narcyz" z literatury. Jednak można się dopatrzeć też cech narcyzmu w osobach chorobliwie nieśmiałych, zaplątanych w ciągle rozpamiętywanie tego, co ich dotyczy. Bo kwestią podstawową narcyzmu jest ZDOLNOŚĆ DO ZDYSTANSOWANEGO SPOJRZENIA NA SIEBIE. Narcyz właśnie z tym ma problem, nie umie oderwać się od myślenia "co oni mi zrobili", "czym mnie urazili", albo "jak się wywyższyć", "jak pokazać wszystkim, jaki to piękny, ważny, mądry jestem". itp.
Zrównoważony osobowościowo człowiek też sobie nieraz zada powyższe pytania, ale zrobi to:
1. Po pierwsze nie tak często
2. Po drugie nie pod mentalnym przymusem.
3. Po trzecie, już zadając sobie te pytania, będzie w stanie utrzymać na wodzy poczucie osobistego urażenia, bycia przymuszonym do natychmiastowej obrony swojego ego przed światem.

Osoby nieśmiałe mogą mieć tę narcystyczną cechę, ale będą przeżywały te same pytania w sobie, nie narzucając się z nimi światu.
Powtórzę jeszcze raz: to nie tyle samo zadawanie sobie tych pytań czyni "tego właściwego" narcyza, lecz kompulsywność, bezrefleksyjność, przymus zadawania ich sobie, a potem naginania rozpoznań rzeczywistości do neurotycznego potraktowania swojego urażonego, bądź żądnego wywyższenia i pochwał ego.

Narcyz ma problem ze sformułowaniem celów życiowych innych, niż krążących wokół promocji jego osoby. Dla narcyza wszystko będzie personalne i dotykające właśnie jego.

Michał Dyszyński

Z innego wątku:

Michał Dyszyński

W temacie mam kolejne podsumowujące, a ważne spostrzeżenie. Opiera się ono o wcześniejsze spostrzeżenie, że W JAKIMŚ STOPNIU ELEMENT NARCYZMU WYSTĄPI U KAŻDEJ ZDROWEJ OSOBOWOŚCI (to było wcześniej omawiane, więc już tu nie będę tego uzasadniał). Problem jest jednak w tym, aby nie być tym złym, czyli skrajnym, niewolniczo potrzebującym nieustannej adoracji swojej osoby narcyzem.
Zatem:
Aby nie być złym, destrukcyjnym narcyzem potrzebne jest zakosztowanie narcyzmu w ogóle jako uczucia i potrzeby, aby potem wziąć tę tendencję pod KONTROLĘ SWOJEGO ROZUMU I ŚWIADOMOŚCI.
Samo separowanie się od aspektu narcyzmu nie jest dobrą strategią obrony świadomości przed stoczeniem się na pozycje złego, destrukcyjnego narcyza, bo taka postawa wyparcia automatycznie oznacza, iż dana osoba NIE NAUCZY SIĘ ROZPOZNAWAĆ u siebie symptomów narcyzmu. To zaś grozi tym, że narcyzm i tak w postawie będzie, ale osoba tę postawę przejawiająca tylko nie będzie miała świadomości, czym jest w relacji z innymi osobami.
Narcyzm warto jest w sobie do pewnego stopnia uznać (bez fałszywego wstydu), nieco się z nim zapoznać, przyjrzeć mu się na własnym przykładzie - tak trochę, tak "dla zapoznania się z tematyką", a potem, gdy już zagadnienie narcyzmu się rozumie i czuje, można wobec niego zająć świadome stanowisko. To zaś daje narzędzia mentalne do tego, aby już destrukcji wobec otoczenia nie przejawiać, aby opracować sobie środki zaradcze na (najczęściej będą one w jakimś stopniu bezwiedne) te ciągoty ku destrukcji otoczenia w celu promowania swojej osoby.