ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Czym jest wiara?
W dokumentach teologicznych wiara zwykle staje się pewnym stanem wyznawania, pozytywnego traktowania przez ludzi idei religijnych, które pragnie dana teologia propagować.

Ja zaś w tej analizie chciałbym się zastanowić nad bardziej ogólnym rozumieniem wiary - czym by ona była?
Przez WIARĘ rozumiem takie nastawienie umysłu, woli osoby, które stara się nadać preferencję pewnym aspektom rozumienia, traktowania spraw.
Wiara odnosi się do pewnego STANU DOCELOWEGO traktowania spraw, myślenia.
Jeśli ktoś np. wierzy, że warto jest być lekarzem, a także że on sam może stać się lekarzem, będzie podporządkowywał różne działania swojego życia i myślenia osiągnięciu tego celu. Niby to jest proste...

Problem powstaje, gdy koncepcję wiary zacznie się traktować w uproszczeniu i życzeniowo. Wtedy tworzą się różne dziwne, absurdalne wręcz ujęcia idei wiary.

Jedna z najbardziej typowych aberracji wiary powstaje, gdy zacznie się różne idee traktować życzeniowo, na zasadzie "jeśli coś nazwę w określony sposób, to znaczy, że już wiadomo co to jest i ludzie będą w to wierzyć". Dla wielu ludzi nazwanie czegoś w jakiś sposób utożsamia się z wyjaśnieniem tego czegoś, a czasem wręcz staje się jakby dowodem poprawności owego czegoś. Weźmy ideę kwadratury koła. Można sformułować taką ideę. Jednak z matematyki wiadomo, że jest to idea pozbawiona możliwości realizacji w kompletny, idealny matematycznie sposób. Można tę ideę przybliżać praktycznymi realizacjami, ale nie da się jej w pełni osiągnąć. Można o kwadraturach koła mówić, pisać, tworzyć analizy. W pewnym sensie kwadratura koła "jest" w znaczeniu obecności jako idea, choć jednocześnie tej idei "nie ma" w tym sensie, iż jest ona niemożliwa do zrealizowania.

Gdy pojawia się nowa idea, nieznana idea, nie mamy gwarancji, że jest ona w ogóle realizowalna. Błędem jest zatem odgórne żądanie jej realizacji w sposób ścisły. Błędem jest zlekceważenie tego, iż każdy człowiek jest indywidualnością, zatem będzie wierzył po swojemu.
Wiara w ideę ostatecznie może przybrać różne formy realizacji - może będzie tak, iż tak jak to jest z kwadraturą koła - okaże się, iż idea jest nierealizowalna, albo realizowalna tylko w przybliżeniu.
Wiara wyznacza pewien kierunek jest najczęściej BARDZIEJ ZWIĄZANA Z DROGĄ do celu, niż już gotowym przepisem na osiąganie celu. Wiara zawiera bowiem elementy niepewne, nieścisłe, niedookreślone, a dopiero życie, działanie w duchu wiary pozwoli na nadanie tym elementom jawnej, znanej i konkretnej postaci.

Michał Dyszyński

Absurdalne pojmowanie wiary zdarza się obu stronom sporu światopoglądowego - ateistom i teistom.
Ateiści polemizujący z teistami próbują dość często koncept wiary utożsamić z jakimś przyjęciem tezy w kompletnym oderwaniu od czegokolwiek. W ich potraktowaniu wiara zawsze miałaby być ślepa, pozbawiona podstaw, głupio fanatyczna.
Ateiście próbują takim potraktowaniem idei wiary, wykazać jego bezsensowność, głupotę, rzekomo antyintelektualny charakter.

Ale i wśród teistów pojawia się dość często rozumienie wiary właściwie dość...
dziwne. Myślę tu o wierze, która została totalnie rozmyta w aspekcie jakichś konkretów odniesienia do Boga i świata, za to bardzo silnie powiązana z bezkrytycznym zaufaniem autorytetom religijnym i tradycji.
Czasem mam wrażenie, że ten rodzaj wiary religijnej został specjalnie stworzony przez samego diabła, który dzięki niemu osiąga kilka pożytecznych dla swojego celu efektów:
- separuje wierzących od AUTENTYCZNOŚCI i SZCZEROŚCI przeżywania wiary religijnej - poprzez budowanie ujęcia, w którym owa wiara jest właściwie zawsze narzucona zewnętrznie, obca, cudza, inna niż to, co człowiek sam od siebie mógłby rozumieć. W ten sposób wierzący jest przygotowany pod grunt, w ramach którego nastąpi "olśnienie", że wierny się "przebudzi" w ramach spostrzeżenia: przecież ja w tej mojej wierze religijnej nigdy nie byłem szczery, zawsze tylko wymuszano na mnie podporządkowanie! Czyli dość mam tego i rezygnuję!
- separuje wierzących od AKTYWNOŚCI W SAMODZIELNYCH POSZUKIWANIACH, próbach nawiązania kontaktu z absolutem - bo wtedy wiara staje się domeną wybrańców, a pozostali mają tylko zgadzać się z tymi wybrańcami, zaś nie jest oczekiwane, że zaczną sami myśleć (raczej jest to im subtelnie wybijane z głowy).
- stawia Boga na pozycji ogólnej niedostępności. Do kontaktu z Nim obowiązkowo konieczne rzekomo byłoby pośrednictwo wybrańców, powtarzanie jakichś dziwnych niezrozumiałych sformułowań i rytuałów.
- ostatecznie wiernego systematycznie spycha na pozycję, w ramach której to co prawdziwe jest poza wiarą religijną, bo ta ostatnia jest niemal synonimem nieszczerości, przyjmowania rzeczy z powodu presji i udawania, a to co zrozumiałe dla człowieka, zaakceptowane, prawdziwe jest do szukania wyłącznie poza religią.
W taki sposób diabeł Boga i religię maksymalnie usztucznia, czyni niezrozumiałym rygorem, skontrastowany z normalnością życia doczesnego, które jedynie jest prawdziwe o szczere.

Wiara sensowna odrzucałaby oba te skrajne i sztuczne potraktowania wiary.
Wiara sensowna nie jest przyjęciem czegoś bez podstaw, ale PRZY NIEJASNYCH PODSTAWACH.
Wiara sensowna wyrażałaby sobą wyciągnięcie wniosków z tych właściwie oczywistości życiowych doświadczeń, że:
- nie mamy absolutnego punktu startowego z rozumowaniem, więc każde przyjęcie czegoś ma aspekt niepewny.
- samo określanie rzeczywistości słowami zawsze oprze się o nieokreśloność języka
- cele poznawcze nie są czymś zadanym z góry i absolutnie, też je sami tworzymy, sami dopiero uczymy się STAWIAĆ POPRAWNIE PYTANIA
- nie mamy pełnego modelowania rzeczywistości, czyli stawiając sobie jakikolwiek bardziej skomplikowany cel, musimy się liczyć z tym, że na drodze dążenia do niego mogą zdarzyć się nieprzewidziane okoliczności, a nawet jak ten swój cel osiągniemy, to to co ostatecznie dostaniemy często będzie się różniło od tych wyobrażeń, jakie mieliśmy, gdy cel był stawiany.

Michał Dyszyński

W temacie mi się popełnił taki tekst: