ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W innym wątku popełniłem taki z grubsza tekst o myśleniu, w kontekście interpretowania np. tekstów Biblii, który powstał jako komentarz do uwagi, że literalny odczyt Biblii jest nierozmywaniem sensu jasno zdefiniowanych słów.

Ja nawet nie wiem, czym by było "rozmywanie jasno zdefiniowanych słów". Ja, gdy się zastanawiam nad sensem jakiejś frazy (np. biblijnej), to z grubsza wykonuję następujące aktywności mentalne:
- staram się ustalić znaczenie najbardziej główne słowa
- konfrontuję znaczenie główne z kontekstem użycia
- testuję sensowność użycia całej frazy w zdaniu, także w kontekście zdań okalających
- zastanawiam się, czy wydźwięk całości wygląda na sensowny, czy jest to coś niezrozumiałego, dziwnego,
- jeśli natrafiam na kontrowersyjne znaczenie, zaczynam szukać alternatyw dla pierwszego znaczenia, eksplorując znaczenia w pobliżu, ustalając te, które najbardziej pasują z jednej strony do treści pierwszego odczytu, ale z drugiej do pozostałych kontekstów.
- potem czynię podobnie z jakąś inną alternatywą tych znaczeń
- staram się ustalić najbardziej prawdopodobny całościowy wydźwięk.
- dodaję kontekst kulturowy (szczególnie w Biblii) i teraz z tym kontekstem kulturowym jeszcze raz analizuję, czy całości zyskuje na sensowności, czy traci.

W sumie cały czas właściwie żegluję sobie po znaczeniach, które u mnie bardzo rzadko na start mają dobrze określoną jednoznaczność. Uważam, że dopiero kontekstowe potraktowanie przekazu ma szansę być tym wiernym znaczeniu, jakie chciał nadać autor tekstu. Uważam tak dlatego, że gdy ja sam coś komunikuję komuś, to też u mnie kontekst jest kluczowy, bo prawie dla każdego słowa jestem w stanie wskazać wiele znaczeń w jakiś sposób konkurencyjnych, czasem odmiennych, więc kontekst u mnie znaczny bardzo wiele, zwykle wręcz wyznacza treść.
Teraz w tym obrazie ja po prostu nawet nie umiem umieścić literalności — a przynajmniej umieścić jej jako tako sensownie, czyli aby nie mieć poczucia, że gubię najważniejszy sens przekazu.
Wuj kiedyś podawał przykład biblijnej frazy "weź swój krzyż". Literalnie chyba byłoby to najbliżej treści, że każdy powinien sobie kupić jakiś krucyfiks, a potem go nosić. Jednocześnie wszyscy chyba czujemy, że to nie o to chodzi. A już szczególnie w Biblii nie to chodzi. Jeśli w Biblii jest napisane "nie stawia się świecy pod korcem", to też nie chodzi o to, aby zwrócić uwagę na tak banalna okoliczność, jaka by wynikała z literalnego rozumienia, jakoby ktoś rzeczywiście świecę pod korcem umieszczał. Takich przykładów są setki, jeśli nie tysiące.
Ja w ogóle nie widzę miejsca na literalny odczyt w Biblii jako normę, bo to by zagubiło przekaz tej Księgi.

Powyższy opis jednak odnosi się do o wiele ogólniejszego zagadnienia niż tylko interpretowania tekstu księgi (tej czy innej... nieważne). Tu jest przedstawiony opis przykładowy jak przebiega w ogóle myślenie dyskursywne nad problemem, którym tutaj jest interpretacja jakiegoś fragmentu, który z formy tekstowej trzeba sobie w umyśle przełożyć na ZNACZENIA.

Michał Dyszyński

Ciągnę własne rozważania z innego wątku: