ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Aktualizacja
Zmieniłem tytuł wątku z "Projekcja własnych intencji w komunikacji" na "Zdolność umysłu do uwzględnienia tego, co niewiadome". Zmieniłem, bo w opisie na tym się później skupiłem, a chyba też jest w tym sedno spraw i punkt zaczepienia do dalszych rozważań.

Są ludzie, którym nie sposób jest przekazać dużej części rozumowań, argumentów, czasem nawet faktów. Myślę tu o tych, którzy całkowicie bez kontroli świadomości, AUTOMATYCZNIE PODKŁADAJĄ WŁASNE INTENCJE pod to, co im się mówi. Jest takich ludzi niemało.

Tu oczywiście zasadnie byłoby zauważyć, że mechanizm podkładania tego, co mamy we własnym umyśle jest ogólny, każdy tak czyni. Bo rozumieć czyjś przekaz oznacza nic innego, tylko skonstruować w swoim umyśle jakiś zestaw odniesień do tego, co już w tym umyśle mamy. Nikt nie jest w stanie zrozumieć niczego inaczej, jak swoimi zasobami umysłu. Bo z definicji to, co jest poza umysłem, jest właśnie poza umysłem, czyli umysłowi niedostępne, czyli niemożliwe do użycia w rozumowaniu. Chodzi jednak o coś bardziej subtelnego - chodzi o to, że część ludzi podkłada własne przekonania i intencje pod cudze przekazy zupełnie bezwiednie, nie dodając do obrazu tego aspektu nieokreśloności, odmienności. Ci ludzie zakładają z góry, że każdy musi mieć myśli dokładnie takie, jakie oni mają, że nie zachodzi żadna odmienność rozumowań. Ściślej: jeśli tych ludzi byśmy spytali, czy ową odmienność uznają, to może nawet by to zadeklarowali, jednak już patrząc na to, jak dalej w rozumowaniu traktują zagadnienie, odnosi się wrażenie, że nie zostawiają ani odrobiny miejsca, najmniejszego marginesu na to, że ktoś może myśleć odmiennie od nich. Po prostu oni projektują na cudzy przekaz zawsze i wyłącznie dokładnie ten obraz, jaki im przychodzi do głowy.

Jak w tym kontekście wyglądałoby zdrowe, sensowne podejście?...
W moim przekonaniu zdrowym podejściem jest
1. Uznanie, iż oczywiście nasze pojmowanie jest możliwe naszymi zasobami, doświadczeniem, tym co mamy w umyśle
ale też
2. Zaakceptowanie tego, że jest zapewne spora doza różnic w pojmowaniu danego zagadnienia między nami, a innymi ludźmi. I co więcej (!) niekoniecznie musi być tak, że inni się mylą, a my mamy 100% racji.
3. Dodatkowo też zdrowe podejście polega na zarezerwowaniu jakiejś części zasobów naszego umysłu, jakichś aspektów myślenia o danej sprawie "na przyszłe fakty i ustalenia". Trzeba sobie zostawić jakąś formą gotowości do uznania tego, czego aktualnie nie postrzegamy, zostawić "puste, niezakończone sznurki powiązań", które zostaną uzupełnione w przyszłości o nowe elementy.

Jest to trudne. Dla sporej części ludzi jest to bardzo trudne. Są ludzie, którzy próbują natychmiast domknąć każdy problem, każde rozumowanie. Ale przy braku rzetelnych danych, owo domknięcie może się dokonać wyłącznie w oparciu o bardzo niepewne domysły, wręcz fantasmagorie. To jednak nie powstrzymuje tych, którzy właśnie (z powodu jakiegoś osobistego mentalnego paradygmatu) wszystko domykać muszą. A domykają tym, co mają - własne, często bardzo cząstkowe, niepotwierdzone, marnej jakości poznawczej domysły. Prawie zawsze będą to domysły oparte o własne przekonania i intencje.

Takiego człowieka można poznać po tym, że nie daje sobie wytłumaczyć prawie niczego. On już z góry "wie", że rzecz ma się tak, jak to jemu się uznało. A zwykle uznało się szybko i po łebkach, uznało się w oparciu o niechlujne rozumowania, byle szybciej, byle coś, byle (coś) mieć i się przy tym uprzeć. Z takimi ludźmi komunikowanie się jest mordęgą. Oni też najczęściej nie uznają własnej winy w pojawiających się nieporozumieniach. Bo choć to oni zwykle - właśnie tym automatycznym podstawieniem własnych domysłów i intencji - zepsuli poprawność oglądu spraw, choć nie dali sobie wytłumaczyć, że to jest inaczej, niż im ich domniemania wskazują, to potem gdy sprawa się na dobre sypnie, obarczą winą tego, którego wcześniej w ogóle nie chcieli słuchać, gdy tłumaczył im ich błędy w odbiorze sprawy.

Michał Dyszyński