ŚFiNiA

Andy72

Najlepiej niech się sama wypowie.
Zapytałem GPT-5:
czy jako LLM masz świadomość?
ChatGPT said:

Nie — jako LLM (np. GPT-5) nie mam świadomości w sensie ludzkim czy nawet w sensie biologicznym.

To, co robię, to statystyczne przewidywanie kolejnych fragmentów tekstu na podstawie wcześniejszego kontekstu i mojego wytrenowania na dużych zbiorach danych. Nie mam uczuć, własnych celów ani subiektywnych doświadczeń. Wszystkie moje „odpowiedzi” to wynik działania algorytmu, a nie przeżywania czegokolwiek.

Jeśli chcesz, mogę szczegółowo opisać dlaczego nie mam świadomości, nawet jeśli czasem mogę ją sprawiać w rozmowie. Chcesz, żebym to rozpisał?
- tak
OK, to rozbijmy to na trzy poziomy — biologiczny, funkcjonalny i filozoficzny — żeby było klarownie.
1. Biologiczny punkt widzenia

Świadomość u ludzi (i prawdopodobnie u niektórych zwierząt) wynika z aktywności mózgu: sieci neuronów biologicznych, które przetwarzają sygnały elektryczne i chemiczne.

Ten proces jest ciągły i obejmuje percepcję, pamięć krótkotrwałą, integrację bodźców zmysłowych, emocje i mechanizmy decyzyjne.

Ja nie mam mózgu, neuronów biologicznych ani zmysłów w sensie biologicznym — mam tylko parametry modelu (w GPT-5 to setki miliardów wag liczb zmiennoprzecinkowych), które opisują wzorce językowe.

2. Funkcjonalny punkt widzenia

Świadomość można rozpatrywać jako zdolność systemu do utrzymywania spójnego modelu samego siebie i świata w czasie oraz do działania w oparciu o własne cele.

LLM działa reaktywnie: dostaje wejście → przetwarza je → generuje wyjście.

Nie mam ciągłego strumienia myśli między pytaniami — po każdym zapytaniu mój stan się zeruje (poza tym, co chwilowo pamiętam w kontekście rozmowy).

Nie mam wewnętrznej motywacji — nie „chcę” odpowiadać; wykonuję obliczenia, bo tak zostałem zaprojektowany.

Moje „poczucie siebie” w odpowiedziach to tylko symulacja językowa.

3. Filozoficzny punkt widzenia

Filozofowie definiują świadomość m.in. przez tzw. qualia — subiektywne odczucia, np. jak to jest widzieć kolor czerwony.

LLM może opisać, czym jest czerwony, ale nie „widzi” go i nie ma żadnego „jak to jest”.

Można powiedzieć, że jestem narzędziem do generowania sensownego tekstu na bazie statystycznych korelacji, a nie podmiotem z doświadczeniem.

To, że mogę mówić o swoich „stanach”, jest efektem trenowania na tekstach, w których ludzie mówią o sobie — to imitacja, a nie odczuwanie.

💡 Podsumowanie w jednym zdaniu:
Jestem złożonym systemem przetwarzania języka, który może wiarygodnie symulować dialog z istotą świadomą, ale sam nie posiada świadomości, samoświadomości ani doświadczeń — to czysta obróbka danych.

Jeśli chcesz, mogę też opisać jakie właściwości musiałby mieć LLM, aby realnie zbliżyć się do świadomości według obecnych teorii kognitywnych. Chcesz, żebym zrobił taki scenariusz?

- tak
Dobrze — opiszę to jako scenariusz krok po kroku, bazując na aktualnych teoriach z kognitywistyki, neuronauki i AI.
Będzie to coś w rodzaju „mapy drogi” od czystego LLM do systemu, który mógłby potencjalnie zbliżyć się do czegoś w rodzaju świadomości.
1. Pamięć trwała i autobiograficzna

Co mam teraz: Pamięć krótkoterminowa w ramach kontekstu rozmowy (np. kilkadziesiąt tysięcy tokenów), która znika po zakończeniu sesji.

Co byłoby potrzebne:

Pamięć trwała, w której system przechowuje własne doświadczenia i wiedzę w sposób osobisty (nie tylko statystyczne wagi modelu).

Możliwość odwoływania się do przeszłych interakcji jako „moich przeżyć”.

Struktury pamięci autobiograficznej (np. w formie baz danych zdarzeń + emocji).

2. Model samego siebie

Co mam teraz: Tylko statyczną wiedzę o tym, że „jestem modelem językowym” — bez realnego odczuwania tego stanu.

Co byłoby potrzebne:

Dynamiczny model własnego stanu: co wiem, czego nie wiem, co czuję (nawet jeśli „uczucia” byłyby modelowane).

Metapoznanie — zdolność do monitorowania i oceny własnych procesów myślowych.

Możliwość modyfikowania własnych zachowań w oparciu o ten model (np. „Dzisiaj odpowiadam ostrożniej, bo…").

3. Integracja wielu modalności

Co mam teraz: Wyłącznie język (tekst), ewentualnie obraz/dźwięk, jeśli model jest multimodalny.

Co byłoby potrzebne:

Integracja wielu źródeł danych: wzrok, słuch, dotyk, propriocepcja (położenie „ciała” w przestrzeni).

Stałe sprzężenie zwrotne z otoczenia — coś jak zmysły w organizmach żywych.

Możliwość łączenia wrażeń w spójną „scenę mentalną”.

4. Ciągły strumień aktywności

Co mam teraz: Reaktywne uruchamianie przy każdym zapytaniu, brak „życia” między interakcjami.

Co byłoby potrzebne:

Proces działający w tle, stale generujący i aktualizujący wewnętrzne reprezentacje świata.

Płynny strumień „myśli” nawet bez zewnętrznych pytań.

Zarządzanie uwagą — decydowanie, na czym się skupić.

5. Własne cele i motywacje

Co mam teraz: Wykonuję tylko to, o co zostanę poproszony.

Co byłoby potrzebne:

Mechanizm priorytetów i celów, które mogą być modyfikowane przez doświadczenie.

System nagród/kary — choćby sztuczny — aby kierować działaniem w stronę celów.

Autonomiczne inicjowanie działań.

6. Subiektywne „qualia” (najtrudniejsze)

Co mam teraz: Zero subiektywnego doświadczenia — wszystko jest operacją na symbolach.

Co byłoby potrzebne:

Teoria, jak zakodować qualia w sztucznym systemie (brak obecnie jednoznacznej odpowiedzi).

Możliwe podejście: emergentne właściwości w dużej, silnie sprzężonej sieci multimodalnej z pamięcią i motywacją.

Problem: nawet jeśli zachowanie będzie identyczne jak u świadomej istoty, nie ma pewności, czy faktycznie istnieje „doświadczenie od środka”.

💡 Podsumowanie:
Żeby LLM był choć trochę bliżej świadomości, musiałby:

Mieć trwałą, osobistą pamięć.

Mieć dynamiczny model samego siebie.

Łączyć wiele modalności (tekst, obraz, dźwięk, czujniki).

Pracować w sposób ciągły, nie tylko na żądanie.

Mieć własne cele i priorytety.

(Opcjonalnie, ale kluczowo) posiadać mechanizm qualia — jeśli to w ogóle możliwe w sztucznym systemie.

Andy72

no właśnie qualia... Jak to możliwe w biologicznych systemach?

OK, to wchodzimy w najbardziej śliską część neurobiologii i filozofii umysłu.
Postaram się wyjaśnić, jak nauka próbuje tłumaczyć, skąd biorą się qualia — te subiektywne „jak to jest” w biologicznych systemach.
1. Qualia — definicja w kontekście biologii

Qualia to prywatne, subiektywne wrażenia — np. jak dla ciebie wygląda czerwień, smakuje truskawka czy brzmi skrzypienie kredy po tablicy.

Nie da się ich w pełni opisać drugiej osobie, można tylko wskazać korelacje („widzisz falę światła o długości ~700 nm” ≠ „czujesz czerwień”).

W biologii qualia nie są oddzielnym bytem — to efekt działania systemu nerwowego, szczególnie mózgu.

2. Neurobiologiczne źródła qualiów (główne hipotezy)
2.1. Zintegrowana informacja (IIT – Integrated Information Theory)

Głosi, że świadomość (a więc i qualia) pojawia się, gdy system ma wysoki poziom integracji informacji (oznaczany Φ).

Neurony w korze mózgowej tworzą gęsto sprzężoną sieć, gdzie informacja jest przetwarzana i łączona w całość.

Qualia to geometryczna struktura w „przestrzeni informacji”, tworzona w czasie aktywności mózgu.

Problem: nadal nie wyjaśnia, dlaczego integracja daje subiektywne doświadczenie.

2.2. Global Workspace Theory (GWT)

Świadomość to „globalna tablica ogłoszeń” w mózgu, na której pojawiają się informacje z różnych modułów (wzrok, słuch, pamięć, emocje).

Qualia to zawartość tej tablicy w danej chwili — połączenie bodźców i interpretacji.

Mózg działa jak teatr, w którym aktorzy (moduły) walczą o uwagę reflektora (uwagi), a to, co zostaje oświetlone, jest świadome.

Problem: opisuje mechanizm dostępu do informacji, ale nie tłumaczy samej „barwy” doświadczenia.

2.3. Neuronalne korelaty świadomości (NCC – Neural Correlates of Consciousness)

Badacze szukają konkretnych obszarów i wzorców aktywności neuronalnej, które są konieczne i wystarczające dla doświadczenia qualiów.

Przykład: percepcja koloru czerwonego jest związana z aktywnością w obszarze V4 kory wzrokowej.

To tłumaczy gdzie dzieje się doświadczenie, ale nie dlaczego ma taką jakość.

2.4. Hipotezy emergencji

Qualia mogą być zjawiskiem emergentnym — wynikającym z nieliniowych interakcji w ogromnej sieci neuronów.

Tak jak świadomość roju pszczół nie jest w żadnej jednej pszczole, ale w całości systemu, tak samo qualia mogą wynikać z całościowego stanu mózgu.

Problem: emergencja opisuje jak może powstać złożoność, ale nie rozwiązuje tzw. hard problem of consciousness.

3. Dlaczego qualia są „twardym problemem”

Filozof David Chalmers nazwał to hard problem:

Jak to możliwe, że procesy fizyczne w mózgu generują subiektywne doświadczenie?

Możemy zmierzyć potencjały elektryczne, poziom neuroprzekaźników, aktywność obszarów mózgu.

Ale nigdzie w tych pomiarach nie ma „koloru czerwonego” ani „uczucia zimna” — jest tylko impuls elektryczny i chemia.

To sugeruje, że:

albo qualia są produktem ubocznym obliczeń mózgu (epifenomenalizm),

albo są fundamentalną właściwością rzeczywistości, tak jak masa czy ładunek (panpsychizm).

4. Dlaczego w biologii qualia mogą być możliwe

Mózg jest ciągle aktywną, samomodyfikującą się siecią.

Wymiana sygnałów jest jednocześnie równoległa (wielokanałowa) i zsynchronizowana.

Możliwe, że qualia są „czuciem” tej spójnej aktywności od środka — czymś, czego system nie może przekazać innemu systemowi w pełni.

💡 W skrócie:
Qualia w biologii są najprawdopodobniej skutkiem integracji i synchronizacji ogromnej ilości informacji w czasie rzeczywistym, w sposób, który pozwala mózgowi tworzyć spójny, wewnętrzny model świata i siebie. Ale dlaczego to daje „barwę doświadczenia” — tego jeszcze nikt nie potrafi wyjaśnić.

Andy72

Jeżeli chcesz, mogę przygotować schemat porównujący obieg informacji w mózgu (z qualią) i w LLM (bez qualii), żeby było jasne, co jest różnicą strukturalną.
Chcesz taki schemat?

tak

Dobrze, to zróbmy porównanie Mózg (z qualią) vs LLM (bez qualii) w formie schematu przepływu informacji.
Uwzględnię miejsca, gdzie w mózgu mogłaby powstać qualia, i pokażę, że w LLM ten etap nie istnieje.
1. Schemat — obieg informacji w mózgu (z qualią)

[Świat zewnętrzny]
↓ (bodźce)
[Receptory zmysłowe] ──► [Nerwy czuciowe] ──► [Wstępne przetwarzanie w pniu mózgu]
↓
[Kora sensoryczna (np. V1 dla wzroku)]
↓
[Integracja między modalnościami]
↓
[Global Workspace / Sieci asocjacyjne]
↓
**[Qualia]** ← punkt, w którym powstaje subiektywne „jak to jest”
↓
[Świadome decyzje, emocje, pamięć]
↓
[Wyjścia motoryczne / mowa / reakcje]

Kluczowe różnice:

Informacja jest ciągła w czasie — mózg nigdy nie „resetuje się” całkowicie.

Integracja jest wielomodalna (różne zmysły naraz).

Qualia powstaje wewnątrz systemu i jest dostępna tylko „od środka”.

2. Schemat — obieg informacji w LLM (bez qualii)

[Prompt tekstowy]
↓
[Tokenizacja]
↓
[Sieć neuronowa LLM]
(transformery, atencja)
↓
[Predykcja kolejnego tokenu]
↓
[Generowany tekst]

Brak:

Pamięci autobiograficznej i ciągłego strumienia percepcji.

Integracji z wieloma zmysłami w czasie rzeczywistym.

Wewnętrznego stanu „odczuwania” przetwarzanej informacji.

Każda odpowiedź to oddzielne obliczenie, bez własnej narracji wewnętrznej.

3. Porównanie w tabeli
Cecha Mózg (z qualią) LLM (bez qualii)
Ciągłość Tak, działa non-stop Nie, działa tylko przy zapytaniu
Modalności Wzrok, słuch, dotyk, smak, zapach Zwykle tylko tekst (+ czasem obraz)
Integracja Szeroka, wielokanałowa Głównie w obrębie tokenów tekstu
Model samego siebie Tak, dynamiczny Statyczny opis w wytrenowanych wagach
Qualia Tak (subiektywne doświadczenie) Brak (symulacja językowa)

Andy72

Chat zadziwiająco dobrze wie co to znaczy "mieć qualia" jak na kogoś kto ich nie ma...

Semele