ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Chciałbym zapisać w tym wątku pewne zręby modelu świadomości, jaki aktualnie użytkuję w moich rozumowaniach. Będzie to pewnie nieporządnie, daleko stąd będzie do publikacji dopracowanej, a już szczególnie w reżimie naukowym tworzonej. Obawiam się, że tego pod powyższym względem nie poprawię, bo przywala mnie na co dzień na tyle wielka nawała idei, jakie mi do głowy przychodzą, że po prostu nie znajdę czasu na to, aby tym rozumowaniom nadać bardziej zorganizowaną i porządną strukturę.

Model świadomości, a koncepcja prawdy
Świadomość jest tym czymś, co można by rozumieć jako INDYWIDUALNY INTERFEJS OSOBY DO PRAWDY O RZECZYWISTOŚCI.
Czym jest sama prawda?
- To rozumienie prawdy jako coś niezależnego od umysłu, absolutnie obiektywnego, wydaje mi się nieużyteczne na dłuższą metę. Z niego można wciąż tylko jeden aspekt - przekonanie, iż ostatecznie o dylematach poznawczych w znacznym stopniu (także) zadecyduje coś leżące poza umysłem, że gdyby umysł nie konfrontował swoich przekonań z niczym zewnętrznym, to ostatecznie jego poczynania okażą się nieskuteczne, zapętli się we własnym samopotwierdzaniu i zaprzepaści szanse poprawnego poznania.
- Tak więc raczej kieruję się do innej koncepcji prawdy. Sam sformułowałem ją sobie kiedyś (nie wiem, czy opublikuję tę koncepcję w bardziej uporządkowanej postaci) jako EDUKACYJNA KONCEPCJA PRAWDY. W ramach tej koncepcji prawda jest bardziej DROGĄ DOSKONALENIA UMYSŁU (aspekt edukowania się), niż konkretnym stanem nazywania rzeczy, czy stanem faktycznym zewnętrznym. Prawda jest w tym podejściu niejako czymś nie do końca uchwytnym, czymś na podobieństwo funkcji falowej, która jako taka obserwowalna nie jest, jednak pewne aspekty w ramach pomiarów (obserwable) wystawia. Tak też jest i z prawdą ogólną w tym rozumieniu, jakie użytkuję - ma ona swoją "część rzeczywistą", dającą się jakoś wystawiać do dyskusji, dającą jakiś "konkret" i część z jednostką urojoną, nie dającą się obserwować bezpośrednio, a wpływającą na to, co daje ostateczne konkrety. Prawda jest w tym ujęciu zatem STANEM SKOMUNIKOWANIA SIĘ UMYSŁU Z RZECZYWISTOŚCIĄ, w wersji wielu umysłów zaś STANEM UZGODNIENIA I POROZUMIENIA (TAKŻE ZROZUMIENIA W PODOBNY SPOSÓB) w zakresie tego aspektu rzeczywistości, który jest na celowniku naszego poznania.

Model świadomości i myślenia, który tutaj chciałbym przedstawić, zakłada pewne paradygmaty podstawowe:
1. NIESKOŃCZONY CHARAKTER WIEDZY i ROZUMIENIA - poznanie nigdy się nie kończy, zawsze można je doskonalić.
2. STWIERDZENIE POPRAWNOŚCI/PRAWDZIWOŚCI (prawdziwość w tym miejscu jest rozumieniem zredukowanym do logicznej dychotomii - prawda vs fałsz, czyli nie jest już ogólną ideą prawdziwości, lecz PRAWDĄ KOMUNIKATU W KONTEKŚCIE MODELU) jest możliwe dopiero po USTALENIU KONTEKSTU I CELU (pytania, modelu). Krótko mówiąc: zanim ustalimy czy odpowiedź jest prawdziwa, czy fałszywa, musimy najpierw dobrze określić to, O CO PYTAMY?
3. Świadomość rozwija się TWORZĄC I PRZEKSZTAŁCAJĄC MODELE rozumienia rzeczywistości.
4. Świadomość w swoim rozwoju BAZUJE NA ZAPAMIĘTANYCH WRAŻENIACH I KONSTRUKCJACH MYŚLOWYCH. Świadomość nie operuje na samej prawdzie jako takiej, ale WŁASNYCH WYOBRAŻENIACH, CZYM PRAWDA MOŻE BYĆ. Do tego jest to tylko to, co zebrała świadomość w czasie swojego rozwoju i poznawania rzeczywistości - w sumie dość wąski zakres danych bazowych (przynajmniej w kontekście możliwej wiedzy Wszechświata). W tym sensie KAŻDE POZNANIE JEST SUBIEKTYWNE.
5. Świadomość dąży do odsubiektywizowania swojej wiedzy. Choć początkiem rozumienia jest to co subiektywne, to celem jest właśnie obiektywizm, celem jest odejście od subiektywizmu, czyli tymczasowości i incydentalności poznania na rzecz KONSTRUKCJI TRWAŁYCH SCHEMATÓW ROZUMIENIA I ODCZUWANIA. Wszystko na start jest subiektywne. Ale dzięki porównywaniu tych subiektywnych aspektów z doświadczeniami zebranymi przez osobę, dzięki konstruowaniu WIĘZÓW ZNACZENIOWYCH i SYMETRYZOWANIU ROZUMOWANIA, nadawaniu mu POSTACI ZMIERZAJĄCEJ DO IDEI LOGIKI, dochodzi do budowania TRWAŁEJ WIEDZY - wiedzy o PRAWACH i POJĘCIACH.

Świadomość w swoim rozwoju dokonuje niezliczonej ilości wyborów, które zmieniają ATRYBUTY I PRIORYTETY wspomnień i koncepcji, jakie sobie świadomość buduje. Coś jest deprecjonowane, coś jest dowartościowywane. W tym kontekście każda funkcja świadomości (w części będzie ona związana też z podświadomością) ma jaką swoją "dobrą i złą stronę". Każdy aspekt myśli może być zarówno twórczy i jak i destrukcyjny dla rozwoju myśli.

ASPEKT UTRWALANIA - pozytywnie jest zapamiętaniem, uznaniem danej zależności; negatywnie będzie fiksacją, czasem kompulsywnym nawracaniem do natrętnego wspomnienia.
ASPEKT ROZPROSZENIA I IGNOROWANIA - w pozytywnym ujęciu pozwala na odseparowanie od toku myślenia tego, co zbędne, aktualnie bez znaczenia; w znaczeniu negatywnym będzie niezdolnością do skupienia się, do podążania za myślą, do podejmowania wyzwań poznawczych.
ASPEKT ZAUFANIA (wiary) - w pozytywnej postaci będzie zdolnością umysłu do korzystania z doświadczeń innych, także (w postaci wiary sobie) do śmiałego korzystania z własnych zasobów; w postaci negatywnej będzie zaufaniem niewłaściwemu źródłu, osobie przekazującej błędne informacje i interpretacje.
ASPEKT SKUPIENIA SIĘ - pozytywnie pozwala w ogóle tworzyć konstrukcje myślowe, szczególnie oparte o logikę. W negatywnym ujęciu nadmiernego skupienia się objawi się jako fiksacja, kostyczność myśli, brak otwartości myślowej, przesadny konserwatyzm myśli.
ASPEKT ZAPAMIĘTYWANIA - ZAPOMINANIA. Zapamiętywanie pozytywnie jest niezbędną funkcją umysłu, który bez niego w ogóle nie mógłby korzystać z doświadczeń, nie byłby w stanie niczego rozpoznać, bo nie wiedziałby, do czego bieżące porównać, jako że nie miałby bazy porównawczej. Zapamiętywanie w postaci toksycznej byłoby chorobliwym przekierowaniem całej mocy rozumowań do utrwalania wszystkich szczegółów sytuacji, degradując jednocześnie zdolność do tworzenia uogólnień, których istotą jest porzucanie tego co incydentalne, na rzecz tego, co wspólne i ogólne. Zapominanie jest zatem niezbędnym aspektem twórczości - dzięki niemu umysł nie zostaje przywalony "robotą nie do przerobienia" związaną z koniecznością nieustannego procesowania niezliczonej ilości pierdół i skojarzeń do nich, jakie generuje nam kontakt z rzeczywistością. Zapominanie jest zatem bliskie funkcjonalnie priorytetowaniu informacji.

Ogólnie doskonalenie rozumienia, jakie jest celem świadomości można by powiązać z PORZĄDKOWANIEM ZASOBÓW PAMIĘCI I POWSTAJĄCYCH W ŻYCIU ODRUCHÓW.
Świadomość, poznając coraz to nowe okoliczności i interpretacje dokonuje zmiany poprzednio zgromadzonych przekonań
1. Dodaje nowe informacje
2. Dodaje nowe interpretacje
3. Podmienia/modyfikuje stare informacje i interpretacje
4. Tworzy nowe odczucia - np. zaczyna się czegoś bać, albo jakiś lęk pokonuje
5. Formułuje cele życiowe i modyfikuje je

Paradygmat braku wiedzy absolutnej
To na czym działa świadomość, umysł jest zawsze niepewne w jakimś stopniu. Jeśli nawet komuś jakaś okoliczność wydaje się absolutne (w rodzaju: nie mam wątpliwości, że 2+2=4), to SAM MODEL I SAMO POSTAWIENIE PYTANIA (nie koniecznie trzeba pytać o to akurat dodawanie) jest już arbitralne, indywidualne, związany z czyimś wyborem, celem, chęcią. Nawet stwierdzenia matematyczne nie są absolutne w tym sensie, że ZAWSZE MAJĄ JAKIŚ KONTEKST. Stwierdzenie, iż liczba -1 nie posiada swojego pierwiastka kwadratowego jest słuszne w kontekście, którym są liczby rzeczywiste, lecz niesłuszne w ciele liczb zespolonych.
Każda wiedza, ale i właściwie każde zrozumiałe dla ogółu stwierdzenie jest jakimś ODNIESIENIEM SIĘ DO ZAŁOŻEŃ, które ją konstytuują; choćby do założeń typu znaczenia symboli językowych.

Świadomość dokonuje przeglądu okoliczności w kontekście zgromadzonych w pamięci podobnych tym okolicznościom wspomnień, interpretacji, uznanych prawd. W ten sposób ROZPOZNAJE świat, TWORZĄC DOWIĄZANIA aktualnie postrzeganych aspektów rzeczywistości do tego, co zgromadziła w toku świadomego (a nawet w części nieświadomego) funkcjonowania.

Michał Dyszyński

W innym wątku pociągnąłem temat tego, jak działa myślenie

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Rola intuicji w myśleniu
W zakresie rozmytym, "falowym" myśl funkcjonuje na zasadzie intuicji.
Intuicyjne rozumowanie jest TYM POCZĄTKOWYM, DOMYŚLNYM na start.
Dopóki nie wprowadzimy definicji, reguł, założeń (czyli podstaw do użycia logiki) to rozumowanie - z definicji - jest intuicyjne, bo intuicja jest właśnie tym, co działa na "przedlogice". Jak się logiki nie dorobiliśmy, to po prostu zostajemy z tym, co mamy - z intuicjami.
DOPÓKI KTOŚ NIE PODA MODELU LOGICZNEGO, dopóty domniemaniem automatycznym i domyślnym jest to, że on rozumuje intuicyjnie, czyli "jak tam mu się luźno w odczuciach i myślach skojarzyło", ale bez zdefiniowanych reguł, założeń, bez WSKAZYWALNOŚCI CO Z CZEGO I JAK wynika. Intuicji nie da się wskazać (najczęściej, może czasem coś tam da się o niej powiedzieć, ale bardzo ogólnikowo), bo WŁAŚNIE TO JEST CECHĄ INTUICJI, ŻE SĄ NIEWSKAZYWALNE, jako że są niekonkretne, niezlokalizowane na jakiejś mapie pojęciowej. Gdyby się intuicję dało wskazać, to znaczyłoby właściwie, że nie jest ona już intuicją, a POJĘCIEM, bo ma już jakiś kształt choć trochę zbliżony do modelowania językiem.
Z drugiej strony oczywiście większość pojęć nie jest idealnie ścisła i chyba najczęściej mamy do czynienia z hybrydą - trochę pojęcia z logicznym modelowaniem, a trochę intuicje. Więc czasem można by wskazać w pewnym sensie intuicje, najpierw wskazując na tę część wymodelowaną, a potem stwierdzić, że te aspekty, które się wymodelować nie dały, a jakoś w rozumowaniu funkcjonują, będą właśnie tymi intuicyjnymi.

Michał Dyszyński

Na grupie Filozofia na FB taki tekścik popełniłem, bo ktoś zająknął się na temat idei prawdy, pytając czy prawda to to samo co fakt. Ponieważ Facebook utrudnia użytkownikom docierania do własnych komentarzy tam tworzonych, to od razu zdecydowałem się wrzucić swoją odpowiedź tu na sfinię, gdzie przynajmniej jestem w stanie znaleźć własne wpisy.