ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W naiwnym obrazie myślenie polega na rozumowaniu LOGICZNYM.
Piszę o takim przekonaniu, że jest "naiwne", nie dlatego, że ludzie nigdy logiki nie używają w rozumowaniu (bo od czasu do czasu rzeczywiście używają), ale dlatego, iż większość przekonań o logiczności rozumowania w istocie jest chciejstwem i nadinterpretacją. Większość rozumowań nie ma szansy być logiczna, bo nie spełnia warunków, które użycie logiki konstytuują:
1. Uściślenie pojęć, założeń
2 Uściślenie reguł rozumowania - modelu
3. Przeprowadzenie rozumowania w ciągach wynikania, które wykluczają przeoczenie ważnych aspektów - rozpatrzenie absolutnie wszystkich ewentualności, w celu uzyskania pewności wnioskowania.
Większość rozumowań (nie jest to zarzut, tylko spostrzeżenie, że po prostu takie mamy realia) opiera się o SZACUNKOWE PRZESŁANKI, bardzo życzeniowe, przybliżone modele i wybiórcze potraktowanie możliwych scenariuszy (wybiera się niektóre z nich, na nich skupiając uwagę, a inne się lekceważy).
Tak rozumujemy zazwyczaj. I to nie jest rozumowanie, które można by z ręką na sercu nazwać logicznym. Jest to rozumowanie intuicyjne, szacunkowe, rozmyte. Co nawet nie stawiam jako zarzut...

Nie, w tym tekście nie zarzucam ludziom "nielogiczności" w znaczeniu głupoty (co dość często się stosuje w kolokwialnych wypowiedziach, mówiąc np. o kim "rozumujesz nielogicznie"). Nie, ja akurat do pewnego stopnia tutaj dowartościowuję, szanuję ową nielogiczność, bo jest ona jedyną realną praktycznie opcją. W sytuacji gdy modelu ścisłego nie opracowano (a do ponad 99,9% życiowych sytuacji takiego modelu nie mamy), w sytuacji gdy dane są szacunkowe i niepewne, logika nie ma jak wkroczyć. I nie ma sensu się co do tego oszukiwać.
Myślenie w większości przypadków operuje na rozmytych przekonaniach, luźnych intuicjach, szacunkach branych "z palca". Inaczej się nie da, bo z próżnego i Salomon nie naleje. Jednak uważam za hipokryzję późniejsze nazywanie takich rozumowań "logicznymi". To nie jest żadna logika, tylko chciejstwa i racjonalizacja tak określającego te rozmyte rozumowania.