ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W kwestii głoszenia tzw. "prawdy absolutnej" od lat już właściwie stoję na mocno sceptycznej pozycji w zakresie poprawności stosowania takowego pojęcia. Podobnie (właściwie są to kwestie ze sobą powiązane) ta kwestia wypływa przy stosowaniu intuicji "realna rzeczywistość". Kiedyś byłem inny, kiedyś bardziej tolerancyjnie traktowałem ideę "realnej rzeczywistości" i "absolutnej prawdy". Dlaczego teraz tych pojęć w pewnym sensie "nie lubię"? (specjalnie używam określenia odnoszącego się do "lubienia", czyli do subiektywno - emocjonalnej, a nie obiektywnej strony ludzkiego poznania, bo odkryłem, iż tak naprawdę to złudzeniem jest przekonanie, iż nasze poznawcze chciejstwo posiadania absolutu prawdy jest czymkolwiek więcej, niż formą emocji, odczucia lubienia).

Inaczej mówiąc, twierdzę, iż obstający silnie za sformułowaniami "prawda jest absolutna" po prostu NIGDY GŁĘBIEJ NIE PRZEMYŚLELI, jak naprawdę "działa" rozumienie rzeczywistości, więc rozpoznają sprawę po swoich intencjach (chciejstwie), szczątkowych hipotezach poznawczych (w istocie nie dadzą się one potwierdzić), powierzchowności i UPROSZCZENIACH W TRAKTOWANIU SPRAW.
Przy czym od razu chcę zastrzec, że w idei absolutu prawdy jest zawarty pewien słuszny (choć emocjonalny) kierunek traktowania spraw. To, że szukamy tej jednej i ostatecznej prawdy (właśnie "absolutnej") jest poprawnym potraktowaniem procesu poznania. Jednak dobrymi intencjami podobno piekło jest wybrukowane, więc ze słuszności intencji daleko będzie do słuszności uznania, iż ową intencję należy traktować jako właściwy stan ostateczny idei prawdy. Nie! W istocie jest tak, że "prawda absolutna to w istocie TYLKO intencja!
I zgodzę się z tym, że owa intencja jest ważna i cenna, a także, że ktoś, kto by ją w rozumowaniu uparcie pomijał, z wielkim prawdopodobieństwem popełni fundamentalny błąd w myśleniu. Ale prawda absolutna po prostu nie jest "czymś", ona jest "luźnym kierunkiem", a nie dającym się osiągnąć celem.
W pewnym sensie "dowodem" powyższego stwierdzenia jest właśnie niemożność jednoznacznego, precyzyjnego sformułowania CZYM JEST/JAKA JEST owa absolutna prawda w jakimkolwiek praktycznie rozpatrywanym przypadku, w jakimkolwek realnym stwierdzeniu.
Podam przykład. Weźmy stwierdzenie "Ziemia jest kulą". Czy to jest prawda (absolutna)?
- Z jednej strony - patrząc z dala, nie wchodząc w szczegóły - Ziemski glob jest "całkiem nieźle kulisty" w tym znaczeniu, iż procentowo wyznaczane odchylenia od kształtu idealnej kuli są na poziomie bliskim promila, czyli naturalnie chce się uznać, iż jest to jak najbardziej kula.
- Z drugiej strony owe nierówności, czy uwzględnienie tego, iż Ziemia jest bardziej elipsoidą, też może być przez kogoś wskazane jako priorytet dla opisu spraw.
W istocie mamy tu PEŁNE SPEKTRUM PRZEJŚCIA w zakresie precyzji potraktowania komunikatu głoszącego iż "Ziemia jest kulą".
Stwierdzenie "Ziemia jest kulą", choć oczywiście jest nieprecyzyjne jednocześnie NAJBARDZIEJ SKUTECZNIE PRZEKAZUJE INTENCJĘ, czy też inaczej ZWRACA UWAGĘ ODBIORCY NA PEWNĄ ISTOTĘ SPRAWY, jaką domyślnie się w komunikatach wyróżnia.
I tak naprawdę to niewiadomo, co z tym fantem mielibyśmy zrobić!
Stwierdzenia bowiem ze swej natury są INTENCJONALNE.
To w intencji zawarty jest sens, a dalej kryterium prawdziwości.
Zaś intencje są subiektywne!
Ziemia "jest kulą" (z tego wyniknie odpowiedź na pytanie: czy to jest prawda?) jeśli komunikat rozważamy w kontekście intencji ogólnej, związanej z NAJCZĘŚCIEJ OCZEKIWANYM KONTEKSTEM spojrzenia na sprawę. Ale gdy zmienimy kontekst, czyli np. gdy potraktujemy jako domyślne kryterium idealnego odwzorowania matematycznego kształtu kuli przez glob ziemski, to wyjdzie na to, iż Ziemia nie jest kulą, bo ma niezliczoną liczbę nierówności powierzchni, elipsoidalne spłaszczenie itp. itd.
Ktora zatem prawda o kulistości Ziemi miałaby być tą "absolutną"?...

Moją odpowiedzią tutaj jest po prostu: nie ma sensu stosowanie tutaj atrybutu absolutu prawdziwości!
Tu niejeden obrońca absolutności prawdy powie, że "to nie o to chodzi", że owa absolutność "musi być", bo przecież Ziemia jednak "jakaś jest" - jest konkretna, ta jedna, a nie taka i siaka jednocześnie. I że to o to właśnie chodzi w idei absolutu prawdy, że nie może coś być sobą i jednocześnie zaprzeczeniem siebie, czyli prawda absolutną być po prostu musi. Zwolennicy podejścia dominacyjnego, religijnie motywowanego w kierunku czczenia Boga, nieraz jeszcze zechcą tu jeszcze snuć narracje typu "skoro Bóg jest absolutny, a do tego jest prawdą, to i prawda musi być absolutna". Ale to jest wg mnie posługiwanie się opisem, który w istocie niczego nie opisuje, bo posługujący się tymi sformułowaniami o Bogu w kontekście absolutu, prawdy (może doskonałości) w istocie nie ma kontroli nad tym, jaką intencję w takiej narracji konkretnie ma. Najczęściej zwolennikami takiego absolutyzującego z zasady podejścia będą po prostu ludzie o opresyjnym profilu mentalnym, ludzie, którym w ich mentalnym obrazie praktycznie wszystko krąży wokół władzy, posłuszeństwa, okazywania uległości i ciągłym stawianiu pytania "kto tu kogo bije, kto zdominował swoich wrogów?". Ja twierdzę, że gdyby wszyscy ci, którzy opresyjny model mentalny stosują, byli w stanie kiedyś dokonać rzetelnej analizy swoich "przeplywów mentalnych", to by odkryli, iż ich podejście jest tak naprawdę sprzeczne wewnętrzenie, chaotyczne, mieszające w niejasny sposób aspekty czysto emocjonalne, z desperackimi próbami dołączenia do układanki okruchów porządku oferowanych przez rozum, przez logiczne stawianie spraw. Niestety, ponieważ ludzie o słabej kontroli swoich przepływów mentalnych z zasady są zdominowani przez aspekty emocjonalne (które to z zasady "nie negocjują, tylko żądają podporząkowania się"), to dotarcie do takich osób z porządkującą obraz sprawy sugestią jest w zdecydowanej większości przypadków niemożliwe.

Ja pożegnałem się z ostatecznie traktowaną ideą prawdy absolutnej, gdy zorientowałem się, iż przy precyzyjnym rozumowaniu jest ona mylna i bezużyteczna. Stwierdzenia "są prawdziwe" zawsze W ICH KONTEKŚCIE, są zawsze wyrazem jakiejś intencji. Bez intencji nie ma stwierdzalności. A intencje są czymś, co powstaje na bazie subiektywnej, co wynika z potrzeby widzenia sprawy w ten konkretny sposób, pod tym kątem, w ramach takiego, a nie innego systemu pojęciowego. Nie ma czegoś takiego jak (hipotetyczna) "jedna dla wszystkich intencja ujmowania sprawy".
Zamiast mówić o prawdzie absolutnej, należałoby stosować "lokalny odpowiednik" tego pojęcia. Taka lokalna "prawda quasiabsolutna" polegałaby na wyklarowaniu narracji, sposobu ujęcia, poziomu precyzji opisu danej sprawy MOŻLIWIE NAJBLIŻSZEGO REALNYCH POTRZEB POZNAWCZYCH dla tych uczestników komunikacji, którzy w danej dyskusji biorą udział. Wtedy "absolut" prawdy zmieni się w "optymalne dostosowanie opisu do warunków i celów wytyczonych przez zagadnienie". Ostatecznie ogólnym celem jest SKOMUNIKOWANIE SIĘ z możliwie najmniejszą ilością przekłamań, pomyłek, niezrozumienia, niedopasowań pomiędzy mapami mentalnymi i celami działania nadawcy i odbiorcy komunikatów.

Semele

Boska...

Czekam na opatrzność...

Michał Dyszyński

Prawda absolutna... czyli właściwie JAKA?