ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Czym jest dobro w głęboko etycznym sensie?
- Przeciwieństwem zła rozumianego jako przyrost cierpienia w świecie?

Z grubsza, roboczo można by chyba taką ideę przyjąć. Choć ja uzupełniłbym ją o czynnik pozytywny, aby nie tylko chodziło o pozbycie się czegoś, czyli cierpienia, lecz do dobra zaliczyłbym jeszcze postulat jakiegoś spełnienia świadomości, może jej rozwoju.

Dlaczego w świecie jednak jest tyle zła?
Dlaczego, tak wydawałoby się rozsądny postulat nie krzywdzenia innych, nie powiększania cierpienia, do bardzo wielu ludzi nie trafia?...
Skąd w ludziach chęć krzywdzenia innych?

Naiwne wydaje mi się przekonanie przez niektórych wyrażane, że problemem jest nie wystarczająca dostępność zasobów, żywności, odzieży, czy innych dóbr. Gdyby tak było, że to dostępność zasobów jest głównym czynnikiem pojawiania się zła, w krajach gdzie prawie nikt nie głoduje, szczególnie w dobrze prosperujących rodzinach, nie pojawiałoby się zło w postaci chęci krzywdzenia innych, tłamszenia, gnojenia. Przecież tych dóbr materialnych tam ewidentnie dla wszystkich starcza....
A jednak, nawet mając zdrowie, dostatek pożywienia, ubrań, możliwości schronienia się ludzie wykazują intencję krzywdzenia innych. Dlaczego tak?...
Dlaczego tyran domowy krzywdzi najbliższych?
Dlaczego już małe dzieci wyżywają się z upodobaniem na innych dzieciach (szczególnie tych słabszych)?
Dlaczego życzliwe na start stosunki między ludźmi, praktycznie bez względu na to jaką grupę weźmiemy, po jakimś czasie ulegają destrukcji i pojawiają się konflikty?
Dlaczego niejeden bogaty, młody człowiek, który od rodziców dostaje "wszystko" stacza się w ryzykowne zachowania - narkomanię, kompulsywny seks, udział w grupach przestępczych?...
Dlaczego tak wielu ludzi popiera imperialne zakusy swojego kraju? Dlaczego wielu poparłoby morderczą kampanię z powodu tylko takiego, aby poczuć się dominatorem, zdobywcą?

Wiele wskazuje na to, że nasza emocjonalna, intelektualna, a nawet duchowa natura jest w dużym stopniu - przynajmniej na start życia - niestabilna
- Nie mając szczególnych powodów ku temu, w uczuciach tak wielu ludzi pojawia się zawiść
- Mając równe warunki startu, większość ludzi zacznie szukać możliwości wykazania swojej wyższości - najczęściej tłamsząc innych, dominując, próbując wywyższyć siebie, a poniżyć innych
- Dlaczego niemal wszystkie filmy, gry komputerowe, większość tego co daje nam rozrywkę, bazuje na konfliktach, eksploruje aspekt przemocy?

Coś w nas - ludziach - jest takiego, co wymusza na naszych emocjach zbliżenie się do konfliktu, do walki, konkurencji. Mając "wszystko" (zaspokojenie potrzeb biologicznych, bezpieczeństwa, życzliwości otoczenia, możliwości rozwoju), mimo to będziemy chcieli tego "więcej".
Badania psychologów wykazują, że nuda sama w sobie przeistacza się w rodzaj cierpienia. W eksperymencie, w którym dano ludziom do wyboru albo pół godziny nudy, albo przykre, krótkie doznanie (krótkotrwały ból), większość badanych wybrała ten ból, byle tylko nie doświadczać nudy.
Więc może przekonanie, iż cierpienie da się zwalczyć po prostu jakimś spełnieniem reguł społecznych, nakazem życzliwości, pilnowaniem aby się nie działy takie ewidentnie złe rzeczy (przemoc fizyczna, pozbawienie środków do życia) jest naiwne?
Bo cierpienie, nawet w takich przyjaznych warunkach, wróci pod postacią nudy i poczucia niespełnienia!

Ciekawych wniosków dostarcza obserwacja ludzi konfliktowych. Oni z byle powodu wygłoszą pejoratywną opinię, będą mieli roszczenia o coś, coś im się nie spodoba. Ludzie konfliktowi nigdy nie mają dosyć, zawsze im coś będzie nie w smak, a dalej ktoś im będzie winny. Jak ów ktoś się ugnie i zaspokoi roszczenia konfliktowca, to i tak będzie to uładzenie sytuacji tylko na moment, bo konfliktowy już za chwilę wysunie kolejne roszczenie, a potem kolejne i kolejne...
Jakiś robak w duszy ludzi gryzący ich mentalnie, generuje w tych ludziach niestabilność uczuć, pragnienia z jednej strony nie dające się nigdy w pełni zaspokoić, a z drugiej wpływające destrukcyjnie na otoczenie. Cóż to za robak jest?...

Spróbuję w tym wątku przeanalizować naturę owego robaka...

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Patrząc na dyskusje na sfinii i w realnym życiu, nieraz w sposób uderzający nurtuje mnie pytanie: dlaczego właściwie większość ludzi nie jest w stanie dyskutować o samej sprawie, ale każdy niemal problem dyskutowany próbuje wikłać w spory, utarczki personalne?

Ludzie chyba nie wiedzą, dlaczego tak muszą...
Ale tak muszą. Muszą powiedzieć oponentowi, że on "jest głupi", albo że "ci co tamto uważają, do kompletni debile" itp. Skąd to się ludziom bierze?
- z jednej strony pewnie gra tu rolę bezsilność - jak ktoś nie wie, jakiego argumentu użyć, to atakuje personalnie.
- jeszcze z innej strony mamy tu atawizm - walka o pozycję w stadzie, rywalizacja jest domyślnym celem biologicznym.
- ale według mnie jest tu coś jeszcze więcej: POTRZEBA PERSONIFIKACJI w myśleniu.

Podświadomie personifikujemy bardzo wiele naszych myśli. Lubimy, potrzebujemy dla jakiejś formy zakotwiczenia umysłu postawienia sprawy na zasadzie: pogląd X przypisujemy do osoby O i to osoba staje się "właścicielem" owego poglądu (albo przynajmniej reprezentantem), czyli atakując osobę, automatycznie też możemy naruszyć sam pogląd...
Czy takie podejście sens ma, czy jest tylko głupim atawizmem?
W większości uważam je za atawizm. Ale nie do końca...
Bo mam pewien rodzaj duchowo - epistemicznej hipotezy, że potrzeba personifikacji nie jest tylko pustym, atawistycznym poszukiwaniem przez umysł "personalnego ośrodka" dla celu swoich rozważań. Myśl w swoim funkcjonowaniu nie działa w próżni. Aby w ogóle zaistniała, musi mieć rodzaj nośnika. Tym nośnikiem jest TYLKO umysł. Rola tegoż umysłu wydaje się być niezbywalna. Można by wręcz tu postawić pytanie, czy czasem nie jest tak, ze w ogóle idee mogą ewoluować w osoby (tak - wiem, że to się wydaje mocno "odjechane", ale można choćby rozważyć taką opcję myślowa).
Trudno jest myśleć o idei samej w sobie. Może z wyjątkiem idei matematycznych. Ale już idee bardziej typu egzystencjalnego, jakby grawitowały w stronę "bycia osobą". Szatana ucieleśnia ideę zła i kłamstwa, Bóg ideę dobra, prawdy, miłości, sprawiedliwości. Nawet zastanawiając się nad rolą aniołów w religii, można by mówić o pewnym spersonifikowaniu idei - np. archanioł Rafał byłby personifikacją funkcji uzdrowicielskich, archanioł Gabriel - ten od zwiastowania - personifikowałby jakąś formę zetknięcia się umysłu z jego przeznaczeniem - misją.
Personifikując idee nadajemy im większą określoność, formę bardziej stabilną.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Robak gryzący duszę skłania człowieka do pożywiania się emocjonalnego czynieniem krzywd. Dlaczego właściwie zadanie komuś bólu - czy to fizycznego, czy psychicznego - miałoby dawać przyjemność?...
- Nie widać jakiegoś wyraźnego "logicznego" czynnika, który by to uzasadniał. A jednak tak jest, że pewna część ludzi odczuwa satysfakcję, gdy udaje im się kogoś skrzywdzić, coś zepsuć, utrudnić ludziom życie. Gdzieś w tle pewnie jest ewolucyjny mechanizm rywalizacji i dopominania się o swoje - wtedy przynajmniej stworzenie zagrożenia dla kogoś, może być formą nacisku w negocjacjach, umożliwia osiąganie społecznych celów. Poza tym, widząc czyjś ból i wiedząc, iż jest się jego sprawcą, można odczuwać satysfakcję właśnie z tytułu sprawczości. Ale to według mnie tłumaczy tego fenomenu satysfakcji z krzywdzenia w pełni. Jest tu chyba jakiś czynnik duchowy, może nawet demoniczny. :think: