ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Rzeczywistość funkcjonuje w trybie dualistycznym, jako rodzaj gry przeciwieństw. Z kolei człowiek, który pragnie okazać sprawczość z reguły skupia się na WYBRANEJ tendencji, co automatycznie oznacza, iż w jakiś sposób umniejsza (niektórzy nawet całkiem negują) tendencję przeciwstawną. Widać to w ocenach ludzi, które są racjonalizowane do założeń czynionych przez daną osobę. Np. osoby silnie związane ze swoim narodem z reguły mają tendencję uznawania członków tego narodu za bardziej etycznych, niewystarczająco docenionych, albo wręcz skrzywdzonych w stosunku do reszty narodów świata. Podobnie wyznawcy określonej religii, zwykle mają tendencję do uznawania innych religii za gorsze.

Ludzie, którzy mają dużą potrzebę posiadania pewności, bycia zdecydowanym w jakiejś sprawie, będą mieli znacznie mocniejsze filtry mentalne, które będą im oceny ustawiały tak, że to co miałoby być w argumentacji chronione dostaje wyraźnie asymetryczne pozytywne oceny, a to co jest po przeciwnej strony jest (w sumie niesprawiedliwie, bo bez obiektywnego uzasadnienia) traktowane jako złe, czy gorsze.
Z drugiej strony wielu z tych asymetrycznie, tendencyjnie oceniających ludzi będzie w deklaracjach bardzo się opowiadała za obiektywizmem, a nawet będzie się przyznawała, iż ich oceny (w istocie silne naciągane pod tezę) są "obiektywne". Bo ludzkie rozumowanie ma problem z wewnętrznych dogadaniem się, co powoduje liczne w nim sprzeczności.

Michał Dyszyński

Najczęstszą taktyką ukrywania sprzeczności w rozumowaniu jest traktowanie ocen (sprzecznych) osobno, czyli nie łączenie, blokowanie spostrzeżenia, że teraz przecież deklaruję coś dokładnie przeciwnego, niż niedawno sam z własnej woli deklarowałem. Ci, co rozumują niespójnie zwykle traktują te sprzeczne oceny jako rzekomo "zupełnie inne sprawy". Oczywiście faktycznie nieraz tak jest, że sprawy bywają różne i to usprawiedliwia ich odrębne potraktowanie, jednak wtedy trzeba przynajmniej wyraźnie określić NA JAKIEJ ZASADZIE SĄ ONE RÓŻNE W KONTEKŚCIE DANEGO PYTANIA/PROBLEM?
Tymczasem osoby mataczące w rozumowaniach (przed sobą tak najbardziej mataczą) nawet nie wyjaśniają zwykle dlaczego owe sprawy "są różne", albo dają tak nierzeczowy ku temu pretekst, że od razu widać, iż ich tłumaczenie jest bezczelnie naciągane.