ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Poruszam temat na bazie pozornie oczywistego spostrzeżenia. Poruszam go, bo zadziwia mnie w nim to, że typowe ludzkie jego potraktowanie jest wewnętrznie sprzeczne, jest podejściem jałowym, bez planu, a rzecz jest absolutnie fundamentalna, jest podstawą wszelkiej sprawczości.
Spostrzeżenie fundamentalne: część naszych reakcji jest automatyczna, bezwiedna, a inna część reakcji wynika z uświadomienia sobie celów, mechanizmów działania świata, czyli jest planowa.
Ale dziwne jest dalej podejście ludzi do tej sprawy, dziwne w kontekście pytania: to które z tych podejść do życia jest dla ciebie ważniejszym, preferowanym, może uznanym za jakoś lepsze, bardziej etyczne?
Stawia owo pytanie, bo z moich obserwacji wynika, że mamy tu dwie główne frakcje ludzkich postaw, związane z przeciwnym potraktowaniem tego zagadnienia:
- Zwolennicy uświadomienia i rozumienia - dążący zarazem do kontroli nad tym, co ich mentalnie tworzy. Tacy ludzie starają się wyciągać wnioski ze swoich życiowych doświadczeń, świadomie rozwijać mentalnie, zaś swoje emocje poddają samokrytycznym ocenom.
- Zwolennicy bezwiedności i pozostawania pod wpływem emocji, którzy z tytułu samego swojego nastawienia czasem wręcz unikają uświadomienia sobie tego, co ich tworzy, jakimi są, preferując podejście "gdy coś spontanicznie czuję, to właśnie to jest dla mnie najważniejsze i tego nigdy nie stawiam w wątpliwość".
Funkcjonowanie świadomości wykorzystuje oba aspekty - tu z jednej strony będzie działać to, co jest nieświadome, bezwiedne, automatyczne, ale z drugiej strony te automatyzmy są w jakiś sposób też zaprzęgane do realizacji celów, które człowiek sobie stawia. Ludzie jednak są w tych swoich postawach mało konsekwentni, czyli często oczekują, że w jakiś sposób zadziała sprzeczne postawienie spraw - np. że bezwiedne, mało planowe działania jakoś magicznie doprowadzą do realizacji celu, który sam w sobie nie został nawet sformułowany, zaplanowany. Błąd w odwrotną stronę polega na tym, że niektórzy próbują "agresywnie planować" nawet to, co jest z natury spontaniczne, bezwiedne, a potem się dziwią, że efekty ich działania są niesatysfakcjonujące.

Podam może przykłady bardziej konkretne.
Jest podejście sprawcze i twórcze do spraw, polegające na tym, że gdy jest coś do poprawienia, zadanie do wykonania, a z grubsza wiadomo, na czym to zadanie polega, to należy sobie zaplanować kolejne etapy działania i działać, a nie poddawać się emocjom (bezwiednym) z tytułu "oj, jak to mnie męczy to, że mam problem z niewykonaną pracą". Z emocjonowania się tam, gdzie można działać, nie wyniknie pozytywny efekt.
W drugą stronę można podać przykład osoby, która próbuje uparcie planować w warunkach prawie kompletnej nieprzewidywalności, gdy wyraźnie to świat nam wyznacza reguły gry. W takiej sytuacji planowanie działań jest najczęściej bezcelowe, a co najwyżej ze strony człowieka byłoby miejsce na PRZYGOTOWANIE SIĘ MENTALNE - dogadanie ze swoimi emocjami, niepokojami. Wtedy jest miejsce na to, aby skupić się na tej warstwie naszego funkcjonowania, która nie podlega ścisłemu planowaniu i kontroli, a co najwyżej bardzo ogólnemu wpływowi, bazującemu na utrwalaniu w sobie emocjonalnego nastawienia, czy mobilizowaniu innych cech swojego charakteru, ewentualnie z dodatkiem jakiejś formy czujności i skupienia.

Błąd, frustracje powstają wtedy, gdy się zamienia, albo próbuje zbyt chaotycznie łączyć te dwie przeciwstawne sfery życiowe - planowanie, połączone z kompletowaniem jakiejś wiedzy kontra ogólne nastawienie emocjonalne i polegania na spontanicznych, czyli też w znacznym stopniu bezwiednych reakcjach psychiki.

Tu może w podsumowaniu warto by było jedno podkreślić: w życiu ważne jest i jedno, i drugie!
Jest aspekt bezwiedny i spontaniczny, a także - osobono - aspekt planowy i związany ze zdolnością modelowania świadomością. Każdy ma swoje miejsce w życiu, ale błędne jest pomylenie tych miejsc w stosunku do danego aspektu.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Aby funkcjonować niesprzecznie, aby osiągać życiowe cele, warto jest uświadomić sobie zagrożenie, związane z niedocenianiem aspektu spontanicznego, polegającego na ŚWIADOMYM ZANIECHANIU KONTROLI. Postrzeganie jest właśnie czymś takim, co funkcjonuje poprawnie tylko wtedy, gdy nie jest wymuszane, kontrolowane nadrzędnie w celu osiągania jakichś tam konkretnych rozpoznań. Ci, którzy obserwują świat na bazie życzeniowych schematów, którzy (najczęściej mimowolnie) nie dopuszczają do rozpoznań niewygodnych z jakichś tam powodów, a więc którzy kontrolują swoje postrzeganie pod kątem odfiltrowania niechcianych wrażeń, będą widzieli świat w znacznej części fałszywy - wykreowany ze swoich chciejstw, może z poczucia lojalności względem swojej grupy, czy uznanych przez siebie autorytetów. Ci ludzie będą żyli w świecie samopotwierdzania wcześniej przyjętych przez siebie założeń, a nie dotrze do nich obraz świata, który jest zewnętrzny niezależny względem naszych chciejstw i nastawień, jest obiektywny. Aby ujrzeć ten świat obiektywny, trzeba ZABLOKOWAĆ W SOBIE POTRZEBĘ KONTROLI/BLOKOWANIA DOZNAŃ NIEPASUJĄCYCH DO ZAŁOŻEŃ.