ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Czytając jedną z wypowiedzi grupowiczów na sfinii przyszło mi do głowy, że być może sporo światła na funkcjonowanie myśli rzuciłoby rozważenie zagadnienia niewiedzy.
Oczywiście już samo zagadnienie wiedzy jest przedmiotem kontrowersji. Do tego niewiedza - czyli zaprzeczenie - pewnie jest czymś bardziej skomplikowanym. Ale, tak patrząc na sprawę od strony intuicji, wydaje mi się, że kto wie czy nie bardziej konstruktywnym podejściem jest właśnie spojrzenie na rozumowanie od strony NIEwiedzy, niż wiedzy. Mam nadzieję, że uda mi się wyjaśnić dlaczego tak miałoby być.

Rodzaje niewiedzy
Warto by najbardziej zwrócić uwagę na to, że słowa "niewiedza" można używać na dwa, znacząco różne sposoby:
- niewiedza na temat jednostkowego faktu/okoliczności - np. "nie wiem, o której przyjedzie do mnie kurier z paczką".
- niewiedza w sensie ogólnym, bardziej światopoglądowym - np. nie wiem jaki jest cel mojego istnienia na tym świecie.

Różnica pomiędzy tymi dwoma rodzajami niewiedzy jest fundamentalna. Ta pierwsza uwikłana jest W SYSTEM OCZEKIWAŃ, ROZUMOWAŃ, MODELI, da się jakoś ustawić w przestrzeni pojęć, JUŻ WYŁONIŁA SIĘ Z NICOŚCI ROZUMU. Brakuje tutaj tylko tego jednego - zwieńczenia w postaci potwierdzenia jakiegoś faktu, okoliczności, który zostanie wpasowany w ISTNIEJĄCY SYSTEM ODNIESIEŃ. Z kolei drugi - można by go określić jako "światopoglądowy" rodzaj niewiedzy często nawet nie ma swojego języka, swoich pojęć, tylko samo OGÓLNIE SFORMUŁOWANE ZAGADNIENIE BAZOWE.
Weźmy tu dla przykładu właśnie to zagadnienie celu życia. Ktoś powie: nie wiem, po co żyję?
- O co mu chodzi?
Właściwie to często o to, że ma akurat jakiś moment życia, w którym jego emocje nie są w stanie się czepić niczego, do czego dałoby się dowiązać jakieś akceptowalne dążenia, wizje tego, co warto byłoby osiągać.
Ale też owo pytanie może zostać rozpatrzone w kontekście wykraczającym poza owe emocje - np. w duchu religijnym, gdzie cele wykraczają poza perspektywę życia doczesnego.
Z kolei dla osób o transcendentalnym, dociekającym nastawieniu koncepcja celu życia może powiązać się z poszukiwaniem jakiejś naczelnej idei dla ludzkości (już niezależnie od tego, czy ktoś jest religijny, czy może jest ateistą).
Czyli tym "celem życia" ostatecznie da się uczynić wiele różnych rzeczy, mnóstwo opcji jest otwartych.

W tym kontekście owych dwóch rodzajów niewiedzy, widać że będą one prowadziły do znacząco różnych postaw. Niewiedza pierwsza zwykle skupi uwagę na DOWIEDZENIU SIĘ brakującego elementu układanki. Niewiedza w sensie drugim poprowadzi umysł w stronę OGÓLNEJ REFLEKSJI i POSZUKIWAŃ MODELU dla wyrażenia swojego dość ogólnego stanu niepewności umysłu.

Piszę o tym, bo wydaje mi się, że w dyskusjach światopoglądowych dość często pojawia się błąd potraktowania tych dwóch rodzajów niewiedzy na tym samym poziomie. Niektórzy sugerują, jakby lekarstwem niewiedzę światopoglądowa powinno być "dowiedzenie się". Otóż nie!
Jeśli mamy niewiedzę światopoglądową, ogólną, to na nią remedium nie jest żadne dowiadywanie się, tylko REFLEKSJA, ANALIZA Z PRÓBĄ SYNTEZ, jakieś takie ogólne "rozgrzebywanie" myślowe zagadnienia. Tutaj po prostu NIE WIADOMO CZEGO należałoby się dowiedzieć. Przedmiot "wiedzy" nie został w umyśle skonstruowany.
Na drugim biegunie jest ta wiedza konkretna, w której mamy model, mamy system odniesień, ale brakuje nam domknięcia całości jakąś informacją. Brakuje nam elementu, bo SYSTEM już jest, został zaakceptowany, funkcjonuje.

Nie wiem, na ile koledzy się ze mną zgodzą, ale w moim przekonaniu ułożenie sobie owych dwóch rodzajów niewiedzy w głowie, zrozumienie różnic między nimi, znacząco klaruje obraz wielu dyskusji światopoglądowych.

towarzyski.pelikan

Bardzo ciekawy temat i wiele rozjasnia.

Mam tylko taki komentarz:
Z dyskusji z ateistami mozna czesto wywnioskowac, ze oni uwazaja ze ten drugi rodzaj wiedzy (syntezy swiatopogladowej) to rodzaj falszerstwa, szukanie na sile jakiegos sensu zycia, ktore moze miec uzasadnienie psychologiczne (latwiej sie zyje, jesli wie sie, po co sie zyje), ale nic nie mowi o tym, co naprawde jest celem/sensem zycia i czy w ogole taki sens/cel istnieje. Ba, niejeden ateista stwierdzi, ze takie szukanie subiektywnego sensu zycia moze wrecz zaciemnic rezczywisty cel zycia, jakim jest np. przedluzenie gatunku.

Michał Dyszyński

decir

Banjankri · Dołączył: 17 Kwi 2012 Posty: 5342 Przeczytał: 34 tematy

Cel jest konstruktem mentalnym. Można sobie wymyślić, co się chce. Można uznać przetrwanie za cel, ale to nie zawsze jest trafne (patrz samobójcy).
Akceptując pewien cel, działa się na jego rzecz, przyczyniając się do jego realizacji. Czasem przetrwanie idei jest wyżej cenione niż ludzkie życie, co pokazuje, że w tym łańcuchu pokarmowym, nie jesteśmy najwyżej. Nad jednostką jest wspólnota, społeczeństwo, ludzkość itp. To wszystko to media, w których memy walczą o swoje przetrwanie.

Michał Dyszyński

Wracając do głównego wątku chciałem zwrócić uwagę na pewną niezwykle intrygującą okoliczność: świadoma niewiedza nie jest pustką, nie jest brakiem (niewiedzą świadomą nazywam sytuację, w której ktoś UMIE SFORMUŁOWAĆ CZEGO NIE WIE).

Gdy mówimy o czymś "nie wiem ..." (w kropki wstawić trzeba czego się nie wie), to nie jesteśmy jak patyk, czy ameba, która tez tego nie wie.
Jest różnica pomiędzy:
- nie wiedzieć czegoś, ale WIEDZIEĆ CZEGO SIE NIE WIE
- a nie myśleć w ogóle o czymś.

Stosownie do tego, można by chyba wyróżnić analogię w dwóch postawach agnostycznych:
- agnostycyzm obojętny - to taki, w którym nie wiemy czegoś, a także NIE INTERESUJEMY SIĘ, czy owa wiedza jest do czegoś potrzebna, czy warto by ją mieć
- agnostycyzm poszukujący, być może przejściowy, który znamionuje postawa: aktualnie nie mam podstaw do uznania swojego stanu za wiedzę, za przełamanie definitywne pytania "czy coś jest jakieś?", jednak w przyszłości ten stan mojego umysłu ma spore szanse się zmienić.

Irbisol

Michał Dyszyński