ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Tak mnie dzisiaj zastanowiło: czy właściwie da się podać jakiś powód do tego, że jest się dobrym człowiekiem?

- Powód do egoizmu chyba jest łatwiej podać - bycie egoistą jest bardzo naturalne i przyjemne. Niby są pewne naturalne, biologiczne powody do dobra w kontekście swojego potomstwa, czy stada, ale już znacznie trudniej byłoby uzasadnić naturalnie powody do bycia uczciwym i sprawiedliwym. Egoista, nakierowany na sprawianie sobie przyjemności (o ile oczywiście będzie na tyle bystry, aby być skutecznym w realizacji owych celów) zyska w życiu więcej, niż altruista.
Ewentualnie jeszcze da się jakoś uzasadnić bycie dobrym człowiekiem, jeśli ktoś takim dobrym jest z natury, takim jakimś się urodził, samo mu to wychodzi, bezwiednie odczuwa po prostu przyjemność z dobra, które czyni. Ale takich ludzi - z natury głęboko dobrych - chyba nie jest wielu.
Najciekawsze jest postawienie tej sprawy w kontekście "ludzi środka" - trochę dobrych, trochę złych z natury, trochę egoistów, ale też mających w sobie jakiś poziom empatii, może życzliwości. Dla tych to ludzi najbardziej wyraziście ujawnia się wybór: dobro, czy nie dbający o innych egoizm?
A może są ludzie "źli z natury", tak genetycznie pozbawieni empatii, a do tego impulsywni, skupieni na własnej przyjemności, bezwiedni w reakcjach (niezdolni do refleksji nad swoim postępowaniem), że po prostu nie ma takiej siły, która w nich obudzi dobro?
- Gdyby tak miało być, to nawet trudno jest takich ludzi ocenić od strony etycznej - oni byliby tak bardzo głęboko źli w swoim wnętrzu, że nie mieliby szansy na dobro.

Ja osobiście widzę jeden główny rozumowy argument za dobrem. Związany jest on z postawieniem sobie pytania: jaka społeczność ludzka ma szansę się zrealizować, utrzymać w stabilności?
Czy może być stabilna społeczność ludzi złych, szukających nieustannie powodów do zwady, walki, dominacji, agresji?
- Według mnie taka społeczność ulegnie prędzej czy później autodestrukcji. Bo - zakładając dodatkowo, że jednak zdolności wytwórcze ludzkości będą wzrastały, zakładając zatem rozwój narzędzi zabijania do coraz to bardziej skutecznych postaci - w warunkach dopuszczenia na zło, prędzej czy później jakiś bardziej nawiedzony miłośnik wojowania wcisnąłby ten swój "atomowy guzik" (czymkolwiek by on nie był, ten guzik), a potem wywołałby lawinową reakcję i zniszczenie cywilizacji, albo całej ludzkości. Tak więc uważam dobro za warunek przetrwania ludzkości. I to chyba jest jakiś argument. Ale z kolei nie mam argumentu przeciw przebiegłej strategii tego, który chce z premedytacją wykorzystywać to, że inni są dobrzy, a on na tej cudzej dobroci zamierza się upaść i powiada: w dupie mam cywilizację i ludzkość, dla mnie liczy się wyłącznie moja przyjemność, a jest mi przyjemnie wtedy, gdy nad innymi dominuję, gnębię ich, gdy mam lepsze miejsce na tym świecie, mogę się nażreć, mogę robić wszystko, na co przyjdzie mi ochota...
Czy jest jakiś (nieteistyczny, przynajmniej na start owej dyskusji) przekonywujący argument za byciem dobrym człowiekiem?

MaluśnaOwieczka

Ja nie jestem dobrym człowiekiem. Nie wiem kto jest.

Semele

MaluśnaOwieczka

Bo uczyniłem wiele złego.

Michał Dyszyński

MaluśnaOwieczka

A może ja właśnie nie chcę. Dobroć jest trudnym kawałkiem chleba.

Michał Dyszyński

MaluśnaOwieczka

Chcę być dobry, ale nie chcę.

Semele

MaluśnaOwieczka

Semele

MaluśnaOwieczka

Wszystko co robię ma służyć wyzbyciu się lęku. Ja nie jestem dobrym człowiekiem.

Ale czy można być dobrym czując lęk? Nie wiem...

Empatia to też forma lęku.

MaluśnaOwieczka

Kto nie ma silnej empatii, ten nigdy nie zrozumie, jak empatia potrafi człowieka męczyć. Człowiek wtedy nie myśli o niczym innym, tylko żeby się pozbyć tego psychicznego bólu. Ma ochotę nawet walić głową o ścianę, żeby tylko przestać choć na chwilę myśleć o tym, jak mocno cierpi ten ktoś inny.

Osoba z taką empatią oczywiście myśli tylko o sobie, żeby się jej pozbyć.

Ten, kto nie posiada skłonności do silnej empatii, zakwalifikuje taką osobę automatycznie jako egoistę. Nic dziwnego, skoro sam nigdy nie odczuwa podobnego bólu. Syty nie zrozumie, dlaczego głodny ciągle myśli o chlebie. No wiem, że jesteś głodny, ale nie musisz ciągle o tym biadolić. Myślisz tylko o sobie, żeby się tylko nażreć. Niedobry ty. A ja nie myślę ciągle o jedzeniu. Ja jestem lepszy. Ja jestem dobrym człowiekiem, bo nie tylko żarcie mi w głowie.

MaluśnaOwieczka

I potem się okazuje, że ci co czują empatię, to są ci źli. A dobrzy to są ci, co empatii nie mają, bo tym bez empatii tak naprawdę na niczym nie zależy. Realizują tylko normy społeczne. Sami bólu nie czują. Nie cierpią na wieść o cierpieniu innych i nie mają wyrzutów sumienia. Myślą sobie "no trzeba pomóc", ale jak się nie uda, to idą dalej. A gdy kogoś zranią myślą "no stało się, źle zrobiłem" i idą dalej, nie dręczy ich poczucie winy.
Przeczytałem na Wikipedii, że poczucie winy jest "prymitywną emocją", a zamiast niego powinno być poczucie "skruchy". Czyli skruszony, którego nie dręczą wyrzuty sumienia, jest lepszy od tego z wyrzutami sumienia.
Tylko dlaczego w takim razie ten skruszony jest skruszony, skoro nie ma wyrzutów sumienia? Pewnie wyłącznie w wyniku jakiejś formy presji społecznej i tego "co wypada" i "co nie wypada".

A więc wcale nie jesteś lepszy przez to, że nie dręczą cię wyrzuty sumienia. Po prostu nie czujesz tyle bólu co ja czuję. A tak naprawdę jesteś tak samo zły jak ja.

Semele

Michał Dyszyński

Teraz przyszło mi do głowy, że akurat ja odczuwam potrzebę dobra, jako coś pierwotnego, absolutnego, jako PODSTAWĘ.
Być dobrym, to właściwie dla mnie "być albo nie być".
Aby nie było wątpliwości - nie twierdzę, że już dobry jestem, albo że wystarczająco dobry jestem, albo że na pewno dobrym się stanę. Nie, mogę co najwyżej CHCIEĆ być dobrym, STARAĆ SIĘ, ale nie mam gwarancji, że stałem się dobrym (wystarczająco).
Ale bycie dobrym dla mnie oznacza właściwie bycie KIMŚ.
Z kolei
Bycie złym dla mnie z kolei jest haniebne. (Uwaga: nie twierdzę, iż tą deklaracją uchroniłem się jakoś przed byciem złym, proszę nie odbierać mojej deklaracji jako jakieś lansowanie się na dobrą osobę).
Dlaczego bycie złym uważam za haniebne, za tożsame z uznaniem kogoś za NIEGODNEGO, za śmiecia, odpad człowieczeństwa?...
Bo bycie złym oznacza POSIADANIE NIESPŁACALNEGO DŁUGU ŻYCIA, jest - w rozliczeniu owego życia - pozostawieniem po sobie bilansu w obszarze rozliczenia cierpienia, odpowiedzialności za podjęte zobowiązania, zgodności z samym sobą na gigantycznym minusie.

MaluśnaOwieczka

Psychopata to ten najlepszy, bo nie ma empatii, nie czuje wyrzutów sumienia, nie ma poczucia winy i go to nie boli, więc nie ma potrzeby, by ten swój ból ukoić. Jeśli postępuje według norm społecznych, to będzie stanowił kwintesencję dobroci. A więc idealne społeczeństwo pełne dobroci to takie, które składa się z samych dobrze wychowanych psychopatów.

MaluśnaOwieczka

Dobrze wychowany psychopata zrozumie swój błąd dzięki dobremu wychowaniu, ale nie będzie odczuwał bólu związanego z wyrzutami sumienia, a zatem nie będzie dążył do ograniczenia tego bólu. Dzięki temu psychopata nie zachowa się egoistycznie, nie będzie próbował robić nic dla siebie w tej kwestii, ponieważ nie będzie miał takiej potrzeby. Będzie mógł skupić się wyłącznie na wyrażeniu skruchy wynikającej z tego, jak został wychowany.

A więc psychopata będzie dobry, bo nie będzie chciał nic dla siebie.
Natomiast empata będzie zły, bo będzie dążył do ukojenia swojego bólu.

Semele

MaluśnaOwieczka

Psychopatia to bardziej kontinuum. Jeden ma mniejsze, inny większe skłonności psychopatyczne.

Tak samo z empatią. To nie jest tak, że jest podział tylko na dwie grupy: tych co nie mają empatii i tych co mają.
Dwie osoby mogą być zdolne do empatii, jednak na zupełnie różnych poziomach. Jeden będzie odczuwał lekki dyskomfort wywołany wyrzutami sumienia, a drugiego będzie to tak męczyć, że zacznie myśleć o samobójstwie.

Dla osoby o silnej empatii widok osoby chorej, cierpiącej, wywołuje taki ból, że w celu likwidacji tego bólu jest skłonny tę osobę zabić. To nie znaczy, że jest psychopatą. Wręcz przeciwnie.

Semele

MaluśnaOwieczka

Z drugiej strony, gdy wie, że trzeba komuś ulżyć w cierpieniu, może ją zostawić i uciec, bo nie będzie mógł przeciwstawić się wewnętrznemu oporowi przed uśmiercaniem.

Na przykład widząc ciężko ranne zwierzę, które mocno cierpi, należy mu skrócić cierpienie. Osoba empatyczna jednak nie potrafi zabić takiego zwierzęcia łopatą, bo utożsamia to z bezpośrednim zadawaniem bólu. A wiec taka osoba ucieknie i zostawi to ranne zwierzę bez pomocy, samemu chowając głowę w piasek.
Natomiast psychopata przyjdzie, zabije to zwierzę, i pójdzie.

MaluśnaOwieczka

Kiedyś zastanawiałem się, co bym zrobił, gdybym miał samochód i przejechałbym przez przypadek jakiegoś kota, który jednak przeżyłby to, ale leżał i umierał powoli w wielkich mękach.
Znajomy kiedyś mi powiedział, że on miał taką sytuację i wtedy cofnął i przejechał tego kota ponownie, żeby go dobić.
Czy ja bym potrafił zrobić tak samo? Raczej nie. Pewnie nic bym nie zrobił. Zostawiłbym go w tym stanie i dzwonił po weterynarza. A ten kot by tak leżał i czekał w mękach, aż go ktoś dobije. A ja, empata, nie umiałbym tego zrobić. Natomiast psychopata zrobiłby to bez wahania. Psychopata więc pomógłby temu zwierzęciu, czego ja-empata nie umiałbym zrobić.
Ja bym tylko stał i wariował widząc, jak to zwierzę cierpi, ale nic bym nie zrobił, bo sama myśl, że mogę OSOBIŚCIE z premedytacją zrobić mu krzywdę (za co nieracjonalnie uznawałbym przejechanie go ponownie samochodem czy dobicie łopatą), wywoływałaby u mnie tak duży lęk, że nie byłbym w stanie się tego podjąć.
Zaś dobrze wychowany psychopata pomógłby temu zwierzęciu bez problemu.

Michał Dyszyński

MaluśnaOwieczka