ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Z moich obserwacji wynika, że różne osoby przyciągają do religii dwie - zupełnie odmienne - podstawowe motywacje:
- motywacja posiadania grupy wyznawców, z którymi się można identyfikować, czuć częścią społeczności wierzących, jakiejś wspólnoty
- motywacja czysto duchowa, osobista, poszukiwania osobistego związku z absolutem (Bogiem), rozwijanie prywatnej duchowości.
Te dwie motywacje częściowo mogą się uzupełniać, ale w innej części potrafią być ze sobą skonfliktowane. Szczególnie wszędzie tam, gdzie wymogi przynależności, lojalności względem grupy wyznawców wchodzą w kolizję z osobiście przeżywaną szczerością wiary religijnej, pojawia się konflikt, który jakoś trzeba rozstrzygnąć. A często nie da się tego konfliktu zamiatać pod dywan, bo jest on ewidentny.
Zwykle jest tak, że do konkretnej religii ściągają nas LUDZIE. Na start życia w ogóle jeszcze nie wiemy, czego chcemy, nie rozumiemy ani swoich uczuć, ani jeszcze nie mamy skonstruowanego światopoglądu. Wtedy to pojawiają się najczęściej wyznawcy jakiejś religii, którzy oświadczają, iż mają ofertę, która niesie ze sobą te dwa aspekty: wspólnotowość i duchowość. Przyjmując ową ofertę bierzemy je razem - zarówno wspólnotowość, jak i duchowość.

Potem sprawa często zaczyna się komplikować, bo gdy konfliktów pomiędzy wymogami wspólnotowości a duchowości (czyli też pomiędzy tym, co zewnętrznie narzucane, a osobiście rozpoznawane) staje się coraz więcej, niejeden wyznawca zaczyna się ze swoją religią czuć nieswojo, ma problem.
Osoby bardziej zainteresowane duchowością niż wspólnotowością będą miały tendencje do odchodzenia od bardziej społecznych, rytualnych, wspólnotowych form religii, bo dla nich dużo ważniejszy jest ten aspekty osobisty, który uważają za jedyny szczery, zaś naginając się do tego, czego żąda od nich grupa współwyznawców czują się jakby kłamali przed sobą (i Bogiem - dla religii teistycznych).
Z kolei osoby bardziej zainteresowane wspólnotowym niż osobistym przeżywaniem religii będą miały dokładnie przeciwny problem, czyli będzie ich drażniła obecność w ich religii "odstępców", którzy nie chcą być "jak wszyscy", albo "jak wyznaczono" (jak autorytety religijne ogłosiły). Dla "wspólnotowców" ważne jest bowiem, aby wyznawca był lojalny, posłuszny, aby wspierał wspólnotę, twardo bronił jej atrybutów, wizerunku, ustalonych stwierdzeń, nawet posiadanych praw materialnych.
Jedni i drudzy są niezadowoleni, bo mają dokładnie przeciwne oczekiwania.

Michał Dyszyński

Dodam w tym kontekście jeszcze pewien osobisty komentarz.
Sam się uważam za przedstawiciela tej grupy, dla której zdecydowanie od wspólnotowości ważniejszą jest duchowość i osobiste jej przeżywanie. Choć też zdaję sobie sprawę, że to moje podejście nie jest kompletne...

Zdaje sobie sprawę, że gdyby wszyscy byli tacy jak ja, to nie bardzo byłoby komu religię głosić! Bo ja, skupiony na tym osobistym aspekcie, albo bym zlekceważył aspekt głoszenia religii, albo szybko próbowałbym narzucić standardy przeżywania tej religii zbyt "duchowo wyśrubowane", niezrozumiałe dla osób, które dopiero wchodzą na ścieżkę religii.
Problem jest o tyle skomplikowany, że przeżywanie duchowości i religii ma swoje etapy, które często okazują się być względem siebie przeciwstawne. Na początku, gdy jeszcze umysł nie wytworzył pojęć, którymi mógłby się posługiwać do swojego rozwoju duchowego, przeżywanie wszystkiego (religia nie jest tu wyjątkiem) jest bardziej sensoryczne i społeczne. Dopiero jako efekt porównania wielu doświadczeń (sensorycznych, społecznych) zaczynają w umyśle powstawać idee, które jeszcze na dalszym etapie sformułuję jakiś światopogląd.
Wszystko ma swój czas i swoją, odpowiednią dla owego czasu, "logikę".

Hill

Michał Dyszyński