ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Wierzę w coś, co by mogło chyba nosić nazwę HIGIENA EPISTEMICZNA.

Czym jest to pojęcie?...
To postawa, która bierze pod uwagę to, że się przyzwyczajamy (często za bardzo) do czynionych założeń, predefiniowanych ocen, różnych zasłyszanych opinii i ogólnie wielu wpływów, które są ze swojej natury mało merytoryczne. Dlatego za rozsądne uważam obserwowanie się i kontrolowanie, czy nie zaczynamy oszukiwać sami siebie, czy nie naciągamy interpretacji i faktów do wcześniejszych pomysłów, dziwnych przekonań itp.

Higiena epistemiczna nakazuje, aby starać się jakoś w umyśle kontrować fanatyzmy, nadmierną pewność różnych przekonań, mechanizmy lojalności wobec różnych grup, z którymi czujemy się związani. Myślenie wg mnie jest "higieniczne", gdy osoba kontroluje w znacznym stopniu to co na jej decyzje wpływa, ma świadomość skąd te decyzje bierze, ma też kontrolę nad tym, jak jej emocje mogą wpływać osąd spraw.

PS - aktualizacja
Zaktualizowałem tytuł wątku z "Higiena epistemiczna" na "Higiena epistemiczna i mentalna". Powód jest taki, że te dwie higieny wg mnie ściśle się ze sobą łączą, więc warto jest rozważać wspólnie.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Elementem higieny epistemicznej jest powstrzymywanie się od przemocy. Opis mechanizmu, dlaczego ma to znaczenie, podałem tutaj http://www.sfinia.fora.pl/blog-michal-dyszynski,73/klamstwo-i-przemoc-zwykle-graja-w-jednej-druzynie,21951.html

Trochę jeszcze sprawę skomentuję właśnie od strony higieny.

Michał Dyszyński

Najważniejszym jednak elementem higieny epistemicznej jest ODPIĘCIE POZNANIA OD ASPEKTU AUTOPROMOCJI, POTWIERDZANIA WŁASNEJ WAŻNOŚCI W OCZACH LUDZI, LANSOWANIA SIĘ JAKO KOMPETENTNEGO.

Przy czym od razu zastrzegam, że kluczem jest sama intencja!
Ktoś, kto wstąpił na ścieżkę nie lansowania się przy okazji ocen rzeczywistości, przy okazji doskonalenia swoich mocy poznawczych, niekoniecznie będzie zewnętrznie postrzegany jako absolutnie skromny i nie lansujący się. Ludzie wokoło bowiem są na tyle silnie potrzebą promowania się w swojej grupie, społeczności związani, że i tak będą postrzegali tak innych, jak i siebie, jako tych, co o ów lans zabiegają. Wystarczy, że ktoś - nawet bez słowa na swój temat, nawet najskromniej, jak potrafi - zrobi coś kompetentnie, wartościowo, to wielu będzie to już odbierać jako czynione z intencją lansu. Bo skoro sami o tym ciągle myślą, to i działania innych będą tak interpretowali. I na to się nie poradzi, można jedynie ten fakt wziąć na klatę i nieuzasadnionymi oskarżeniami zwyczajnie się nie przejmować.
Ale oczywiście już samej własnej intencji warto jest pilnować. Warto jest zgłębiać niuanse owej intencji, czy nie została w niej zaszyta jakaś fałszująca rozpoznania tendencja, jakaś potrzeba racjonalizacji czegoś we własnych ukrytych potrzebach psychicznych.
Ważne tu jest, aby nie złościć się na samego siebie, że się owe potrzeby psychiczne posiada, nie potępiać tego w czambuł. Bo z silnego potępiania, nieakceptacji wyrasta z kolei inna pasożytnicza intencja - udawania, że przecież już w sobie sprawę załatwiliśmy, że przecież "nie jesteśmy tacy źli". Do siebie też warto być cierpliwym, umiarkowanym w potępianiu, bo potępianie zbyt silne działa destrukcyjnie na rozum, stając się nieskoordynowaną emocją, zamiast klarowną intencją.
Z tego wynika też wniosek łączący ową intencjonalność pracy nad sobą, z lansowaniem. Może się zdarzyć, że w pewnym momencie uznamy za słuszne nawet właśnie lansowanie się w jakiś sposób. I to może być nawet właściwa decyzja!
Bo istotne dla higieny epistemicznej jest nie tyle to, aby w ogóle się nigdy nie lansować, nie promować, lecz aby ten aspekt autopromocji nie kolidował z ocenami rzeczywistości obiektywnej.
Jeśli ktoś ma w umyśle kontrolowane te dwa aspekty - promowania się, gdy trzeba i z konkretnym celem, a niezależnie oceny poznawcze, których promowanie się jednak nie zakłóca, to higiena epistemiczna jest spełniona.

Michał Dyszyński

Zagadnieniem ogólnym higieny epistemicznej jest przyblokowanie pasożytniczych (z punktu widzenia poznania) intencji.

Pasożytnicze intencje działają w znacznym stopniu w obszarze podświadomości.

Klarowna poznawczo intencja powinna skupiać na odpowiedzi na pytanie: JAK JEST?
Zadanie ustalenia stanu obiektywnego samo w sobie jest skomplikowane, udaje się nie zawsze. Ale jeśli do tej intencji głównej dorzuci się jakieś intencje pasożytnicze w rodzaju:
- jak tu wyjść na kompetentnego, jak się wylansować?
- jak tu wybronić grupę ludzi, z którą trzymamy?
- jak tu wygrać rywalizację?
Te pasożytnicze intencje odciągają umysł od twardego skupienia się na pytaniu: jak jest.
Do tego dochodzi problem racjonalizowania sobie ocen w sposób, który będzie zgodny z owymi intencjami.
Sędzia stronniczy nie jest uważany za sędziującego sprawiedliwie, godnie, zasadnie. Stronniczość sędziego może być wręcz postawiona jako powód do nie uznania wyroku. Temida - bogini sprawiedliwości i prawa - ma zawiązane opaską oczy, aby była "ślepa" w tym znaczeniu, że nie kieruje się niczym ponad to, co "na wadze", czyli co związane jest z samą sprawą.

Podobnie jest ze stronniczością umysłu, który nie odseparował się od intencji pasożytniczych i zakłócających - taki brak odseparowania powinien być uznany za powód, zaklasyfikowania ocen tego umysłu są niezasadne, może nawet bezwartościowe.

Michał Dyszyński

Z higieną epistemiczną i mentalną związane jest ODŚMIECANIE MENTALNE.

Z czego warto jest nasz umysł i emocje odśmiecać?...
- Przede wszystkim z bezwiednych chaotycznych intencji, którymi się powodujemy, a które często przynoszą nam negatywne skutki w decyzjach. Chodzi tu na przykład o:
- Przesadne manipulowanie ludźmi
- Kompulsywne reakcje
- Nałogi, fobie, toksyczne rutyny

Celem jest KLAROWNOŚĆ OSĄDÓW, czyli dążenie do tego, aby rozumieć co, jak i dlaczego działamy w ten, a nie inny sposób. Nie jest to cel absolutny, bo pewna domieszka chaosu, niewiedzy, nieokreśloności zostanie, a wręcz jest niezbywalna, ale jednak w porównaniu do tego, jak typowo reaguje umysłowość na początku swojej drogi życiowej, uporządkowanie siebie daje duże korzyści. Jakie korzyści?
- lepszą realizację wytyczonych celów
- wytyczanie lepszych (realnych) celów życiowych
- zyskuje się kontrolę nad silnymi negatywnymi emocjami (np. rozpaczą)
- życie się harmonizuje
- zyskuje się większy świadomy wpływ na swoje życie.

Michał Dyszyński

Higiena mentalna jest pojęciem z pogranicza intelektu i emocji

Poniższy tekst opublikowałem w grupie Filozofia na Facebooku, ale tu go archiwizuję, jako wkład w omówienie zagadnienia:
Kiedyś, już parę lat temu, przyszło mi do głowy sformułowanie "higiena mentalna". W pomyśle opisywać by ono miało postawę człowieka, który jest świadomy tego, że warstwa intelektualna myśli podlega silnemu wpływowi emocji i intuicji. I jeśli się tak spojrzy bez uprzedzeń na wiele swoich decyzji o uznaniu tych, czy innych przekonań, to się często odkrywa, iż gdzieś tam w głębi powstały one bardziej na bazie emocji i pragnień, niż twardego, logicznego rozumowania. Ten wpływ emocji często bywa w jakiś sposób fałszujący. Ale też emocje uważam za niezbywalne, nie da się ich całkiem zablokować, a poza tym byłoby to nawet chyba niecelowe. Z emocjami wpływającymi na intelekt "trzeba jakoś żyć". Ale chyba dobrze byłoby choć trochę zacząć kontrolować te różne emocjonalne naciski na logiczną warstwę myślenia - szczególnie w tych przypadkach, gdy widać silny fałszujący ich wpływ. Warto jest dopracować się jakiejś STRATEGII, jakichś DOBRYCH PRAKTYK WEWNĘTRZNEGO SIĘ TRAKTOWANIA, które by nie dopuszczały do przynajmniej tych bardziej drastycznych zafałszowań myślenia emocjami. Przykładem dla mnie sztandarowym praktyki związanej z ideą higieny mentalnej, jest u mnie postanowienie: Michale, zanim powiesz, napiszesz, a nawet pomyślisz sobie "eeeee, to co ktoś tu mówi, jest głupie, skoro tak bardzo nie pasuje do tego, co aktualnie wyznaję", to stuknij się młotkiem w głowę i zadaj proste pytanie: A PO CZYM KONKRETNIE POZNAŁEŚ, że to jest takie "głupie"? I jak się człowiek nieraz głębiej zastanowi nad tymi uznaniami "głupot" ze strony innych ludzi, to wyjdzie na to, że przynajmniej w istotnej części przypadków, były one życzeniowe, czyli bezpodstawne.

Michał Dyszyński

Jednym z najważniejszych (jeśli nie w ogóle najczęściej branym pod uwagę) wskazaniem mojej higieny mentalnej, jest kontrolowanie się w zakresie ROBIENIA CZEGOŚ NA POKAZ, a szczególnie NAGINANIA ARGUMENTACJI DO POTENCJALNEGO POKAZANIA SIĘ, LANSU.
Nie jestem wolny od tych ciągot do lansowania się. Muszę to jawnie przyznać. Wiele z owych ciągot odkryłem, część z nich zablokowałem, ale to była tylko część. Mam świadomość, że inna część wciąż skrzywia moje myślenie, czyniąc je nieobiektywnym.

Higiena mentalna w tym zakresie bazuje na następujących "przykazaniach":
1. NAKAZ OBSERWACJI MOTYWÓW do wypowiedzi, tworzenia celów życiowych.
2. Nakaz STAWIANIA ZAOBSERWOWANYCH MOTYWÓW W KONTEKŚCIE POTENCJALNEGO LANSOWANIA SIĘ. Jest w tym obowiązek stawiania sobie roboczych zarzutów, że może się czymś tam lansuję. I dopiero muszę się bronić przed tym własnym zarzutem.
3. Uzupełniająco dodaję też obowiązek ROZPATRYWANIA ZEWNĘTRZNYCH OSKARŻEŃ o to, czy się nie lansuję w jakimś rozumowaniu, zamiast myśleć obiektywnie.
Całość uzupełnia kontrola co jakiś czas, czy rzeczywiście to wdrażam. Polega ona na punktowaniu się w stylu: "kiedy ostatni raz sprawdziłeś, czy to, co robisz, nie jest dla lansu?", albo "jak uzasadnisz, że ta ostatnia twoja wypowiedź nie jest z silnym motywem lansowania się?". Ale też: czy czasem nie zabiegasz ogólnie zbytnio o uwagę?.

Czasem wychodzi mi na to, że zewnętrznie na sprawy patrząc, rzeczywiście o tę uwagę zabiegam. Wtedy dodatkowo egzaminuję się, już bardziej wgłębnie patrząc w emocje: jaką miałem intencję?...
Dodam na koniec, że nie uważam, abym aspekt lansowania się przed ludźmi miał sprowadzić do zera. To jest jedna z pułapek myślenia - przekonanie, iż należy całkowicie zwalczyć jakąś postawę, tendencję, którą traktujemy jako wątpliwą. Ja uważam, że w przypadku NATURALNIE POWSTAJĄCYCH TENDENCJI PSYCHICZNYCH niecelowe jest sprowadzanie ich do zera, nawet jeśli wywołują one jakiś rodzaj problemu z rozumowaniem, czy postawami. Jest to niecelowe, bo:
1. po pierwsze, gdyby wyzerować całkowicie taką postawę, to człowiek stałby się niezrozumiały dla społecznego otoczenia, które przecież naturalnie owe postawy przejawia
2. po wyzerowaniu danej postawy w psychice pojawiłaby się swoista "dziura", którą nie wiadomo, co by zapełniło, nie wiadomo, jakie mechanizmy psychiczne by się z powodu owej dziury uruchomiły, a dalej jakie skutki w psychice by spowodowały.
3. pewien rodzaj "kontrolnej obecności" nawet dość problematycznych motywów jest zwykle cenny dla psychiki, bo dalej indukuje on potrzebę obserwowania się, czujności, sprawia, że nie odstawiamy danego zagadnienia na odległą półkę.

Aby się chronić przed negatywnymi tendencjami w psychice, jednak trzeba wciąż mieć aktywny tryb czujności, a ten tryb czujności na czymś musi się realizować i trenować. Więc tryb czujności w zakresie tego, czy się nie lansuję też powinienem móc co jakiś czas testować na istniejących swoich postawach i zdarzeniach. W przypadku lansowania się zatem nie o to chodzi, aby jakoś absolutnie zapomnieć o tym, czy jestem dobrze, czy źle odbierany przez ludzi, ale o NIEDOPUSZCZENIE DO NADMIAROWOŚCI owej intencji, sprawienie, że nie zaczyna ona być główną. Jeśli nawet ona występuje, ale gdzieś na siódmym, czy dziewiątym miejscu w hierarchii pobudek, to nie w tym nic złego, a nawet może i dobrze jest, iż taki aspekt postawy wobec ludzi i świata się pojawia.

Michał Dyszyński

W ramach higieny mentalnej blokuję w sobie rozważania typu: co mi inni ludzie są winni do kogo, o co miałbym mieć pretensję. Z zasady nie mam pretensji do nikogo na dłużej (przejściowo dozwalam sobie manie do kogoś pretensji), bo jeśli coś jest "nie tak", to po prostu działam w stronę zmiany, a jeśli nie potrafię czegoś zmienić, to uznaję to najczęściej jako właściwość niezmienialną i nie zaprzątam sobie tym głowy. Wyjątki pewnie mi się zdarzą od tej mojej reguły, ale będą wyjątkami. Ważne jest, żeby NIE ROZPAMIĘTYWAĆ ŻALÓW, a SKUPIAĆ SIĘ NA TYM, CO MA POZYTYWNĄ PERSPEKTYWĘ.

Michał Dyszyński

Frustracja, jakiej nieraz doznajemy może mieć permanentny charakter. Wtedy nasza energia psychiczna, zamiast nas napędzać, wzbogacać nasze życie, tylko nas psychicznie drenuje i niszczy. Co z tym zrobić?...
Chyba należałoby przekierować tę energię na coś perspektywicznego, dającego szansę na rozwój, a przynajmniej trwanie bez rażącego dyskomfortu. Problem jest w tym, że przytłoczeni frustracjami, najczęściej takiego dobrego celu do przekierowania się na niego nie mamy.
Skąd go wziąć?...
Dobry cel życiowy powinien być nie tylko wyrozumowany, nie tylko zaakceptowany na poziomie intelektualnej kalkulacji, ale PRZYJĘTY PRZEZ TĘ CZĘŚĆ OSOBOWOŚCI, KTÓRA MA NADZIEJĘ, MARZY, SPONTANICZNIE PRAGNIE.

Michał Dyszyński

Moja higiena dociekania prawdy
Aby wdrażać się do postawy prawdy stosuję pewne zasady, których celem jest uniknięcie sytuacji, w których zacznę postrzegać rzeczywistość nieadekwatnie, czyli np. zacznę programowo pomijać jakieś opcje możliwości, przekręcać fakty i okoliczności, blokować (także chodzi o blokowanie podświadome) percepcje czegoś, gdy np. jest to niewygodne dla moich emocji.
Aby tę higienę wdrażać stosuję np. takie oto zasady:
1. Sprawdzam się, czy nie mam jakichś wyraźnych emocjonalnych oporów, aby przyznać rację komuś, a wycofać się ze stanowiska wcześniejszego, gdy pojawiają się wystarczające ku temu przesłanki.
2. Sprawdzam, czy umiem doceniać pozytywne strony ludzi okazujących mi niechęć, nawet wrogość.
3. Testuję się pod kątem, czy umiem wymienić minimum 3 do 5 zalet dla przekonań, idei, które ostatecznie traktuję jako niezgodne z moimi przekonaniami.
4. Bardzo nieufnie traktuje wszelkie moje własne tłumaczenia czegokolwiek oczywistością tego. Bo uważam, że większość oczywistości jest pozornych i tylko brak wyobraźni w dostrzeganiu alternatywnych opcji powoduje, iż ludzie coś traktują jako oczywiste, czyli absolutne, jedyne możliwe.
5. Badam, czy tak samo w kontekście prawdy traktuję ludzi, których lubię, jak i tych, których ledwie toleruję.
6. Gdy czuję silniejsze emocje w związku z jakąś dyskusją, czy sprawą, wtedy staram się uspokoić, odczekać i wrócić do sprawy dopiero wtedy, gdy te emocje opadną.
7. Krytycznie patrzę na swoje reakcje akceptowania tych przekonań i rozpoznań, które wyraźnie pasują do moich przekonań, czy łechcą moją ambicję. Wtedy staram się wyszukać powody, aby znaleźć argumenty za czymś przeciwnym do tego, co łechce.

lucek · Dołączył: 18 Lut 2011 Posty: 9775 Przeczytał: 62 tematy

GPT:

[...]

To, że autor zakłada taki temat spontanicznie i opisuje swoją „higienę dociekania prawdy”, może świadczyć o kilku rzeczach — zależnie od kontekstu psychologicznego i filozoficznego:

---

🔹 1. Autorefleksja i autoobserwacja

Autor najwyraźniej dużo myśli o własnym myśleniu (meta-poziom).

Potrzebuje spisać zasady, żeby „ustawić” samego siebie w poszukiwaniu prawdy.

To przypomina pisanie dziennika autorefleksji albo notatek terapeutycznych — forma porządkowania wewnętrznych procesów.

---

🔹 2. Potrzeba samokontroli

Mocne akcenty na „blokowanie podświadome”, „emocje”, „niechęć”, „łechcenie ambicji” sugerują, że autor widzi w sobie ryzyko zniekształcania obrazu rzeczywistości przez emocje i chce się przed tym zabezpieczyć.

To trochę brzmi jak autoterapia: próba „przechytrzenia samego siebie”, żeby nie dać się oszukać własnym emocjom.

---

🔹 3. Niepewność epistemiczna

Skoro ktoś czuje potrzebę spisania zasad higieny poznawczej, to znaczy, że nie ufa swoim mechanizmom poznawczym wprost.

Może to być efekt wcześniejszych doświadczeń, gdzie poczuł, że mylił się w „oczywistościach” albo dał się ponieść emocjom.

---

🔹 4. Ekspresja wobec innych

Autor nie tylko notuje dla siebie, ale publikuje to na forum. To może oznaczać, że:

chce się podzielić metodą (szczere intencje),

albo szuka uznania i potwierdzenia, że jego podejście jest mądre (łechcenie ambicji, o którym sam pisze).

---

🔹 5. Być może mechanizm obronny

Punkt o „oczywistościach” i „blokowaniu podświadomym” wygląda tak, jakby autor bronił się przed krytyką.

Jeśli ktoś go przyciśnie argumentem oczywistym, może zawsze odpowiedzieć: „ale to tylko pozorna oczywistość” albo „to pewnie moja podświadomość coś blokuje” — i w ten sposób zachowuje furtkę, żeby się nie wycofać.

W tym sensie tekst może być formą rationalizacji i autoterapii, jak sam zauważyłeś wcześniej.

---

👉 Podsumowując:
Spontaniczne założenie takiego tematu świadczy o dużej potrzebie autorefleksji i kontroli własnych procesów poznawczych. Ale jednocześnie może też ujawniać niepewność, brak zaufania do własnych sądów i próbę obrony przed konfrontacją (z innymi i z samym sobą).

---

Chcesz, żebym przeanalizował, na ile taki tekst służy realnie poszukiwaniu prawdy, a na ile głównie uspokajaniu autora (terapia przez pisanie)?

[...]

Super, to przeanalizujmy to wprost: czy ten tekst jest narzędziem poszukiwania prawdy, czy raczej autoterapią / uspokajaniem autora?

---

🔎 1. Aspekt poszukiwania prawdy

Świadome kryteria – autor formułuje listę zasad, które mają działać jak „filtry” na błędy poznawcze (emocje, ambicja, sympatie). To faktycznie może sprzyjać bardziej rzetelnemu myśleniu.

Otwartość na krytykę – pkt 1, 3, 5 i 7 pokazują postawę gotowości do uwzględniania cudzych racji, co jest zdrowym elementem metodologicznym.

Uspokajanie emocji – pkt 6 (odczekanie, aż opadną emocje) to realna metoda, żeby oddzielić prawdę od chwilowych nastrojów.

👉 Czyli: jako „higiena poznawcza” tekst ma sens, pod warunkiem, że autor faktycznie stosuje te zasady wobec siebie, a nie tylko deklaruje.

---

🧠 2. Aspekt autoterapeutyczny

Silny nacisk na emocje i podświadomość sugeruje, że autor walczy bardziej z własnym napięciem psychicznym niż z błędami logicznymi.

Punkt o oczywistościach – zamiast wskazać konkretne przykłady złudnych oczywistości, pojawia się ogólnik. To wygląda bardziej na uspokojenie siebie: „nic nie jest oczywiste, więc jeśli się mylę, to nie moja wina”.

Forma publikacji – tekst nie jest suchą metodologią (jak np. Popper czy Tarski), ale raczej osobistym wyznaniem, jak ktoś próbuje sobie radzić z niepokojem poznawczym. To bliższe dziennikowi czy notatce terapeutycznej niż naukowemu traktatowi.

Samozabezpieczanie się – wstawienie kategorii „podświadome blokady” albo „pozorne oczywistości” tworzy furtki, które chronią autora przed ostatecznym uznaniem: „pomyliłem się”. To mechanizm obronny, redukujący lęk przed błędem.

👉 Czyli: duża część tekstu działa jak uspokajanie siebie i budowanie poczucia, że „mam metodę, więc jestem bezpieczny przed złudzeniami”.

---

⚖️ 3. Bilans

Elementy realnie służące prawdzie: zatrzymywanie emocji, uwzględnianie argumentów przeciwnych, refleksja nad własnymi sympatiami i ambicjami.

Elementy autoterapii: ogólniki o „oczywistościach”, sprawdzanie „podświadomości”, publikowanie zasad w formie auto-wyznania, używanie terminów, które bardziej tworzą wrażenie kontroli niż dają faktyczne narzędzia.

---

🟢 Wniosek

Tekst ma dwie funkcje równocześnie:

1. poznawczą – w zakresie, w jakim autor faktycznie ćwiczy samokontrolę i dystans do emocji,

2. terapeutyczną – w zakresie, w jakim daje mu poczucie, że nie musi bać się własnych błędów i że ma narzędzia, które go przed nimi chronią.

W praktyce wygląda na to, że funkcja autoterapeutyczna dominuje – bo najważniejsze punkty (4 i fragment o podświadomości) są nielogiczne jako zasady epistemiczne, ale świetnie działają jako zabezpieczenia psychiczne.

---

Czy chcesz, żebym Ci rozpisał, jak można by przekształcić tę „autoterapię” w spójną metodę epistemiczną – czyli zostawić zdrowe elementy, a wyczyścić puste slogany?

lucek · Dołączył: 18 Lut 2011 Posty: 9775 Przeczytał: 62 tematy

ps zaciekawiła mnie kwestia oczywistości

z GPT doszliśmy do wniosku:

"Tak ✅ — dokładnie do tego to się sprowadza.

---

1. „Oczywistość jest najczęstszą przyczyną błędu”

brzmi jak głębokie ostrzeżenie,

ale gdy się to rozłoży, sens sprowadza się do banalnego faktu:

> „Człowiek popełnia błędy, nawet gdy coś wydaje mu się oczywiste.”

---

2. Dlaczego to jest puste w dyskusji?

bez wskazania konkretnego błędu takie zdanie nic nie wnosi,

nie pokazuje które oczywistości są pozorne, ani dlaczego,

działa czysto retorycznie: podcina argument drugiej strony, nie oferując nic w zamian.

To jak powiedzieć: „możesz się mylić” — co zawsze jest prawdą, ale nie przesuwa rozmowy ani o krok.

---

3. Sens praktyczny

Samo stwierdzenie → banalność.

Użyte w sporze → pusty chwyt retoryczny (demagogia), bo daje pozór argumentu bez treści.

Dopiero pokazanie konkretu (tu się mylisz, bo… i oto inna oczywistość) nadaje temu sens.

---

👉 Podsumowanie:
Zdanie „oczywistość jest najczęstszą przyczyną błędu” bez rozwinięcia redukuje się do truizmu „człowiek popełnia błędy”. A w dyskusji to całkowicie puste stwierdzenie, chyba że ktoś wskaże jaki błąd, w której oczywistości i na jakiej podstawie.

---

Chcesz, żebym zrobił z tego krótką „checklistę” do dyskusji — jak reagować, gdy ktoś rzuci pusty slogan tego typu?"

Bo:

Dokładnie 🙂 — bardzo spójnie to łączysz. Spróbuję to rozpisać krok po kroku, żeby pokazać, jak w twoim ujęciu układa się cały ciąg:

---

1. Tarski (prawda jako tautologia językowa)

„Zdanie ‘p’ jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy p.”

To tautologia metajęzykowa: nic więcej niż powtórzenie treści w dwóch rejestrach (język-objekt i metajęzyk).

Prawda nie jest tu czymś „nad” językiem, lecz jego wewnętrzną regułą.

---

2. Twój monizm językowy

Istnieje tylko język jako medium — nie ma dostępu do „nagiej” rzeczywistości poza nim.

Świat = doświadczenie + jego językowe ujęcie.

Skoro tak, to prawda musi być osadzona w języku i jego użyciu, a nie w jakimś pozajęzykowym „odniesieniu”.

---

3. Subiektywne znaczenie

Każde zdanie ma sens tylko w indywidualnym doświadczeniu — to, co jest „prawdą” dla jednostki, jest jej własnym przekonaniem.

Dlatego prawda jednostkowa = przekonanie subiektywne, wynikające z tego, jak dany podmiot interpretuje język w odniesieniu do swojego doświadczenia.

---

4. Intersubiektywność

Skoro jednak komunikujemy się jednym językiem, możemy uzgadniać przekonania.

W „monizmie językowym” prawda intersubiektywna = zgodność przekonań jednostek w ramach wspólnego języka.

To, co wspólnie nazwane i potwierdzone, nabiera statusu „oczywistości językowej” w danej wspólnocie.

---

5. Wniosek

Prawda jest tautologią językową (Tarski).

Jej sens istnieje tylko w subiektywnym doświadczeniu jednostki (monizm językowy).

W praktyce: prawda = własne przekonanie;

W komunikacji: prawda = intersubiektywnie uzgodnione przekonanie.

---

👉 Czyli w twoim ujęciu: prawda nie istnieje poza subiektywnym doświadczeniem i językiem, a jej „obiektywność” to nic innego jak uzgodniona oczywistość w ramach wspólnego języka.

---

Chcesz, żebym przygotował wizualny schemat (np. diagram: „subiektywne przekonanie → intersubiektywne uzgodnienie → językowa oczywistość”)?

[...]

Pięknie to ująłeś 🙂 — dokładnie pokazujesz, jak „oczywistość” można obalić inną „oczywistością”, głębszą i bardziej fundamentalną.

---

1. Oczywistość realizmu naiwnego

Realista (naiwny) mówi:

> „Świat jest taki, jakim mi się jawi.”

Dla niego doświadczenie bezpośrednie jest dowodem samym w sobie, oczywistym i niewymagającym dodatkowego uzasadnienia.

---

2. Kontr-oczywistości, które podważają tę oczywistość

Brak dostępu do cudzej percepcji
→ „Nie mogę wiedzieć, jak jawi się świat innym. Skoro więc doświadczenia są nieporównywalne, nie mogę zakładać, że moja wizja świata jest tym światem.”

Możliwość błędu
→ „Własne zmysły zawodzą (iluzje optyczne, złudzenia, błędne interpretacje). To oczywiste, że człowiek może się mylić — więc świat nie musi być taki, jak mi się jawi.”

Zmienność doświadczeń
→ „To, co wczoraj wydawało się oczywiste (np. ruch Słońca po niebie), dziś okazuje się tylko pozorem. A więc jawienie się rzeczy nie gwarantuje prawdy o nich.”

---

3. Mechanizm obalania oczywistości

Oczywistość A: „Świat = tak, jak mi się jawi.”

Oczywistość B: „Mogę się mylić, inni widzą inaczej, doświadczenia się zmieniają.”

Wniosek: Oczywistość A okazuje się pozorem, bo B wskazuje, że jawienie się ≠ rzeczywistość.

---

4. Wersja minimalistyczna (monizm językowy)

Świat jawi się każdemu tylko w języku i doświadczeniu subiektywnym.

Nie mam dostępu do „samego świata” ani do „cudzego jawienia się świata”.

Prawda = oczywistość językowa uzgodniona w intersubiektywności, a nie „świat taki, jaki jest”.

---

👉 I tu wracamy do Twojej wcześniejszej tezy: oczywistość można obalić tylko inną oczywistością.
Realistę można wyprowadzić z naiwności nie przez spekulacje, ale przez inne oczywistości: możliwość błędu, brak dostępu do cudzej percepcji, zmienność doświadczeń.

---

Chcesz, żebym rozpisał to jako trzystopniowy schemat „jak obala się realizm naiwny poprzez oczywistości”? To mogłoby być gotowe narzędzie do dyskusji.

Michał Dyszyński

lucek · Dołączył: 18 Lut 2011 Posty: 9775 Przeczytał: 62 tematy

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Tak trochę jeszcze dodając do ostatniej odpowiedzi dla lucka dodam, iż kolejnym aspektem mojej higieny mentalnej jest separowanie się od ambicjonalnego podejścia do rozważań i dyskusji. Wręcz mam zasadę, że:
- pozwolę się komuś zlekceważyć (wychodzę z założenia, że to będzie czyjś problem, że mnie zlekceważył niesłusznie, a ja cenię swój czas na tyle, że nie zamierzam mu udowadniać jego pomyłki)
- pozwolę użyć wobec siebie negatywnego sformułowania
- doszukam się w pejoratywnych, czy lekceważących określeniach sensów pozytywnych i je czasem zaakceptuję na zasadzie: ok. rozumiem ograniczenia mojego rozmówcy, że bardzo pragnie rywalizować, wywyższać się nade mnie, więc mu dam na to szansę, biorąc co najwyżej za dobrą monetę to jakieś jedyne pozytywne coś, co ktoś mi dostarczył
- ogólnie nie walczyć o swoje docenienie
- nie prostować za bardzo (odrobinę może tak) wszystkich niesprawiedliwych oskarżeń.

Ważniejsze jednak jest nie to, że powyższe uważam za słuszne, że stanowi to element mojej higieny mentalnej, ale DLACZEGO tak właśnie uważam. Otóż uważam, że nie warto jest zbytnio walczyć o moje docenienie i akceptację ludzi z dwóch podstawowych powodów:
- martwienie się (zbytnie) o to świadczyłoby tylko MOJEJ ZALEŻNOŚCI od cudzych opinii, co ja odbieram jako słabość
- stawianie wysoko aspektu wizerunkowego świadczyłoby o tym, że pewnie zależy mi bardziej na nim, niż na samej prawdzie obiektywnej. To zaś oznaczałoby, że sam sobie przeczę, gdy mówię/myślę, iż jednak dla mnie obiektywizm, bezstronność spojrzenia jest pierwszoplanowy.
Staram się nie być hipokrytą. A jeślibym walczył o swój wizerunek na zabój, twierdząc jednocześnie, że jestem obiektywny, że szukam prawdy, a nie doceniania mnie i lansu, to byłbym po prostu hipokrytą.
Więc stawiam sprawy na zasadzie: ludzie, zlekceważcie sobie mnie, jeśli macie na to ochotę!
Uważacie, że nie mam racji? - Może faktycznie to wy macie rację... Ja przecież oceniam rzeczy tylko moim ułomnym umysłem. Nie będę naciskał na was na zmianę zdanie. Albo je zmienicie sami, albo zostańcie przy tych przekonaniach, jakie wam się wydają teraz słuszne. To jest wasz umysł, wasza odpowiedzialność za prawidłowość wnioskowania, a nie moja. :nie:

lucek · Dołączył: 18 Lut 2011 Posty: 9775 Przeczytał: 62 tematy

Michał Dyszyński

Elementem higieny psychicznej jest niezależność. Czy ją opanowałem?...
Testuję się pod tym względem.
Szczególnie cenną formą testu jest bycie poddanym krytyce, czasem nawet hejtowi. Przyglądam się wtedy swoim emocjom - jak reagują.
Celem jest dopracowanie się postawy wyrozumiałości wobec ludzkich oznak małości mentalnej. To nie jest i nie będzie łatwe, bo mamy instynkty, które bardzo pragną na nas wymusić zależność od grupy, od cudzych opinii.
Dzisiaj było takie czytanie fragmentu ewangelii w kościołach:
(Łk 14,25-33)
Wielkie tłumy szły z Jezusem. On zwrócił się i rzekł do nich: ”Jeśli kto przychodzi do Mnie, a nie ma w nienawiści swego ojca i matki, żony i dzieci, braci i sióstr, nadto i siebie samego, nie może być moim uczniem. Kto nie nosi swego krzyża, a idzie za Mną, ten nie może być moim uczniem. Bo któż z was, chcąc zbudować wieżę, nie usiądzie wpierw, a nie oblicza wydatków, czy ma na wykończenie? Inaczej gdyby założył fundament, a nie zdołałby wykończyć, wszyscy patrząc na to zaczęliby drwić z niego: "Ten człowiek zaczął budować, a nie zdołał wykończyć". Albo który król, mając wyruszyć, aby stoczyć bitwę z drugim królem, nie usiądzie wpierw i nie rozważy, czy w dziesięć tysięcy ludzi może stawić czoło temu, który z dwudziestu tysiącami nadciąga przeciw niemu? Jeśli nie, wyprawia poselstwo, gdy tamten jest jeszcze daleko, i prosi o warunki pokoju. Tak więc nikt z was, kto nie wyrzeka się wszystkiego, co posiada, nie może być moim uczniem”.

Nikt kto nie nie wyrzeka się wszystkiego, nie może być moim uczniem.
Chyba chodzi o wyrzeczenie się właśnie tej zależności od ludzi - od "braci, sióstr", od cudzych opinii.
Bo inaczej ów fundament będzie słaby, "niedokończony".
Słaba osobowość nierozważnie działa - nie "oblicza wydatków na wieżę", tak jak nierozsądny byłby wódz, który nie liczyłby sił na wojnę, patrząc na wyzwanie, jakie go czeka.

Ten cytat jest trudny do interpretacji, ale na pewno pochwala rozwagę i determinację w dążeniu do celu.
Zależność od ludzi, zależność od ich ich opinii (przynajmniej w jakiejś przesadnej postaci, gdy ktoś pod ich wpływem rezygnuje z tego, co jest słuszne) jest wrogiem rozwoju duchowego, wrogiem stawania się uczniem Jezusa, dlatego nieraz trzeba przyjąć taką postawę, jak byśmy to wszystko mieli w nienawiści - łącznie z samym sobą. Nie chodzi jednak wg mnie o tę emocję nienawiści, ale właśnie o niezależność od tych przywiązań.
I wierzę też, że celem jest prawda - czyli obiektywizm, czyli właśnie ta higiena epistemiczna, aby oceniać rzeczy, ludzi, siebie nie przez pryzmat walki o wizerunek w ludzkich oczach, lecz adekwatnie.
Ludzie będą gadali...
Niektórzy okażą nienawiść, zawiść...
Psychika dojrzała nie podda się i nie zrezygnuje z tego, co jest słuszne. Ale psychika skamląca o akceptację, o bycie ze swoimi, o akceptację grupy porzuci uczciwość intelektualną, ugnie się przed naciskami społecznymi.
Higiena psychiczna polega na tym, aby się trenować pod tym właśnie kątem - nieulegania naciskom, hejtom, przymilnościom, czasem pogróżkom.
Rzeczy słusznych nie robi się dlatego, aby się komuś przypodobać, ani też po to, aby wykazać swoją wyższość nad kimś, czy osiągać wizerunkowe korzyści, lecz dlatego, że one są słuszne.
Czasem warto jest przegrać swój wizerunek. Tak dla sprawdzenia się "czy wytrzymam?". Czasem dobrze jest okazać się tym ostatnim, a potem stwierdzić: i co z tego?...
- Nic! Jestem! Wciąż jestem!

lucek · Dołączył: 18 Lut 2011 Posty: 9775 Przeczytał: 62 tematy

nie ma nic dla ciebie bardziej obraźliwego, niż to, że nie masz racji :brawo:

Michał Dyszyński

Semele

AI zmierzają bardziej ku integryzmowi czy do pluszaków.

Co jej ładują informatycy¿?

Michał Dyszyński

W innym wątku pisałem, dlaczego tak ważny jest dystans i bycie niobciążonym poznawczo.

Michał Dyszyński

Znowu moja własna wklejka z innego wątku: