ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Dopiero wczoraj się zorientowałem, że mimo tylu toczonych wcześniej dyskusji na temat wolności woli, nigdzie nie pojawił się wątek bardziej praktycznego, psychologicznego podejścia, kierującego się ku odpowiedzi na pytanie: jak w sobie rozwijać wolność, nie dając się niewolić?
Odpowiedź ogólna na owo pytanie, zdaje się być dość oczywista: wolność zyskujemy wtedy, gdy DAJEMY SOBIE SZANSE NA WYBÓR.
Co to znaczy?...
Dać sobie szansę na wybór, oznacza podejmowanie działań, które WAŻĄ OPCJE, które UWZGLĘDNIAJĄ WIELOŚĆ PRZESŁANEK, poddając osąd spraw REFLEKSJI.

A jeśli nie ma refleksji, to co jest?...
- Jest niewola działań odruchowych i podążanie po linii najmniejszego oporu, jest nieświadomość reakcji, które wynikają z tego, co narzuca sytuacja.
Niewolnikiem jest ten, komu wyznacza się to, co ktoś ma czynić, a ów ktoś rzeczywiście to czyni. Niewolnik spełnia rozkazy, nie ma swojego własnego zdania.
W dzisiejszych czasach, gdy rozwój społeczny ludzkości wyniósł do podstawowej wartości wolność osobistą, gdy oficjalnie zniesiono niewolnictwo, sytuacje jawnego niewolenia ludzi są rzadkie. Tak zewnętrznie patrząc ludzie "mają wolność". A jednak jakby nie do końca "są wolni". Ludzie nie osiągnęli pełni wolności nie dlatego, że jakieś władcze persony im nakazują, co konkretnie mają robić, lecz dlatego, że niewoli ich NIEZDOLNOŚĆ DO POSTRZEGANIA SENSU SPRAW, niezdolność do refleksji, która by W ICH WŁASNYCH UMYSŁACH SPIĘŁA ZE SOBĄ PRAGNIENIA I SPOSOBY DZIAŁANIA.

Ludzie (najczęściej... wyjątki oczywiście niemal zawsze da się wskazać) nie są dziś przymuszani bezpośrednio do takich, a nie innych działań, czyli teoretycznie mogą robić, to co chcą, mogą wybierać wedle swojego pomysłu. Problem jest w tym, że na start naszego życia nie dostajemy gotowego skategoryzowania celów życiowych na zasadzie "te cele realizować powinienem, a tamtych celów nie ma sensu realizować".

Człowiek zaczyna swoją przygodę z życiem, mając przed sobą CHAOS CELÓW O NIEUSTALONEJ SENSOWNOŚCI.

A tak właściwie to jest jeszcze gorzej - nie tylko nie wiemy, które cele są bardziej, a które mniej sensowne, ale nawet nie wiemy na start życia, CO TO WŁAŚCIWIE ZNACZY, ŻE COŚ JEST "SENSOWNE", PO CZYM POZNAĆ, ŻE COŚ JEST DLA NAS. Skalę problemu jeszcze powiększa to, że sensowność celu jest powiązana z jego realizowalnością, czyli ze zdolnością rozpoznania, co jest w naszej osobistej mocy, a co już ją przekracza.

Michał Dyszyński

Dla ilustracji tematu przykładową postawą zniewolenia dokładam swój tekst z innego wątku.

Semele

Najlepiej dyskutuje się w kuchni przy dobrym żarełku.

🥰

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Ciekawe jest, że najbardziej zniewolonymi są właśnie te umysły, które... same uważają się za w pełni (najbardziej) wolne!

Dalszą część opublikowałem na Facebooku w formie:
Teza: umysły najbardziej zniewolone, to najczęściej jednocześnie te umysły, które same uważają się za w pełni (najbardziej) wolne!
To jest jakiś czas temu odkryty przeze mnie paradoks postrzegania wolności, który chyba zasługuje na jakąś nazwę - np. "paradoks intencyjnego postrzegania wolności".
Uzasadnienie:
Osoby, które czują się wolne, są to te osoby, które mają przekonanie, że dzieje się dokładnie to, co powinno, że one działają dokładnie tak, jak powinno się działać, zaś ich wybory są optymalną, a także jedyną sensowną opcją. Jest to przekonanie na zasadzie: działam i żyję zgodnie ze swoją naturą (jedna z definicji wolności... - bodaj ta arystotelesowska), bo realizuję to jedyne, co powinienem realizować.
Problem jest w tym, że trywialną metodą realizacji stanu "opcja najlepsza z możliwych" jest "wybór" z... tylko jednej opcji!
Dlatego wszyscy ci, którzy nie widzą alternatyw dla swoich wyborów, są z reguły święcie przekonani, że wybrali najlepiej, jak mogli. Bo skoro nic innego nie ma (nie ma alternatywy), to z automatu to, co jest, to jeden jedyny kandydat na bycie tym, "co trzeba", co jest najlepsze, co realizuje naszą wolność.
Dla kontrastu z kolei człowiek, który RZECZYWIŚCIE WYBIERA, bo WAŻY OPCJE, bo się zastanawia nad wieloma scenariuszami potencjalnych efektów działania, kto ma świadomość niepewności przesłanek do decyzji, będzie zafrasowany, niepewny, będzie miał różnego rodzaju dylematy związane z wyborem. I jego emocje nie odbiorą ostatecznego wyboru jako "na pewno tego najlepszego", lecz bardziej jako "na daną chwilę najlepszego z rozpatrywanych". Ale takiej konstatacji o dokonanym wyborze będzie brakowało tego silnego emocjonalnego przeświadczenia o słuszności, jedyności, pewności. Więc ta wolność, która objawiła się właśnie MOŻLIWOŚCIĄ WYBORU - czyli zredukowania wielu opcji do jednej, wyznaczonej wyborem, emocjonalnie będzie blada, związana z wątpieniem. Daleko jej będzie do owego poczucia uskrzydlenia emocjonalnego i pewności osoby, która po prostu z automatu klepnęła pierwszą narzuconą jej przez świat opcję, ciesząc się później, jak to wybrała "to jedyne i najlepsze z możliwych"...

Dodam jeszcze wyjaśnienie: dlaczego jest to paradoks odczuwania wolności "intencyjnego"?
Bo intencja jest jedna, a więc skupiając się na intencji, a nie na przesłankach do wyboru naturalnie będziemy redukowali wybór do zrealizowania się "jedyności", a nie pobrania jej z wielości. Tak więc to, że wybór niebędący w istocie żadnym wyborem, tylko klepnięciem tego, co przyszło, w istocie jest pochodną tego, iż do oceny poziomu wolności użył ktoś w istocie stopnia ukształtowania się intencji. Intencja silna (bo jedyna, jaką ktoś umie dostrzec) jest wyróżniona, a więc do niej przypisany wybór dostaje etykietkę "wolnego".

Maciek Pacholec Zakładam, że naiwne jest przekonanie, iż da się sformułować idealny wybór w kontekście "to jest tylko moja decyzja". Decyzja będzie dziedziczyła po warunkach, przesłankach, będzie MOIM DOSTOSOWANIEM SIĘ DO SYTUACJI, a dodatkowo owo dostosowanie się powstanie na bazie DOŚWIADCZEŃ Z TEGO ŻYCIA, JAKIE MI LOS ZESŁAŁ. Tak więc i tak wszystko, co bym "ja zadecydował" będzie w istocie trochę z tego, co moje wewnętrzne i trochę z tego, co z zewnątrz mi dawane. Liczę jednak, że skoro tych zewnętrznych wpływów jest tak wiele (w sumie tych przesłanek można się doliczyć setek, a może i tysięcy), to zaczyna się liczyć, JAK PRZESŁANKI SĄ ZESTAWIANE.
Decyzje zawsze więc będą trochę moje, ale trochę wzięte ze świata. I „moje” są tylko w tym sensie, na ile potrafiłem w ogóle określić samego siebie – wyłonić się z tej mieszaniny wpływów jako SPÓJNA SYNTETYCZNA OSOBOWOŚĆ. Z im większym poziomem integracji uda się mnie mentalnie wytrenować (niczym ludzki odpowiednik AI) z tych danych zesłanych ze świata, tym więcej spójności będzie w tym, co zadecyduję – jak uwzględnię przesłanki i których nie uwzględnię. Coś, co obserwatorzy potem nazwą „jego decyzją” powstanie. A owa „mojość” tej decyzji nie będzie zero-jedynkowa, lecz będzie STOPNIEM INTEGRACJI DANYCH W KONTEKŚCIE CELÓW, JAKIE SAMA OSOBOWOŚĆ WYTYCZY.
Można jednak owe wybory (przynajmniej w technicznym sensie, przynajmniej jako coś zaakceptowane przez obserwatorów) uznać za mniej lub bardziej SKONFRONTOWANE Z WIELOMA OPCJAMI, albo WZIĘTE Z TEGO, CO PIERWSZE ZOSTAŁO DOSTRZEŻONE JAKO OPCJA. Bo twierdzę, że tak właśnie jest, iż ci, co „wybierają” z jednej opcji biorą z reguły to pierwsze z brzegu, czyli to, co się napatoczyło na bazie raczej przypadku – bo po prostu akurat tak się złożyło życie, że świat tę właśnie opcję nam zaprezentował jako pierwszą.
Zabawne w tym wszystkim jest to, że właśnie ci, którzy to pierwsze, powierzchowne, to NAJBARDZIEJ POZBAWIONE SIĘGNIĘCIA W GŁĘBSZE MOTYWY OSOBISTE zaprezentowane rozwiązanie, traktują jako wolność. Jest tak, choć wg mnie akurat to jest najbardziej objawem zależności od świata – od tego, co ten świat raczył jako pierwsze komuś zaprezentować.
Ale nasze emocje nie są logiczne, nie są wolne. One chcą „się realizować”, czyli mieć najwygodniejszą dla siebie opcję. Dlatego owo spełnienie się dla emocji – czyli brak konieczności potrudzenia się myśleniem – same te emocje wezmą za spełnienie się także w kontekście idei wolności. Ale z emocjami tak jest… Chciałoby się powiedzieć, że właściwie te emocje są… po prostu niezbyt mądre.

Katolikus

Dziękuję za otwarcie. :szacunek:

Zainteresowało mnie to, co tu napisałeś:

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

W wątku http://www.sfinia.fora.pl/blog-michal-dyszynski,73/niezrozumiale-dla-mnie-pragnienie-oskarzania,28111-25.html#851329 opisywałem przykład atawizmu, który wywołuje w ludzkich społecznościach konflikty. Większość konfliktowych ludzi nie wie, dlaczego właściwie jest konfliktowa - oni są konfliktowi z instynktownych impulsów, mają tak genetycznie. Kiedyś, gdy byliśmy tylko stadami małpoludów, to miało swój (ewolucyjny) sens - trenowania swoich reakcji, rozwijania się, wyrywania z gnuśności. W dobie jednak opracowania broni masowego rażenia, owa atawistyczna skłonność do wywoływania konfliktów może z dużym prawdopodobieństwem zakończyć się zagładą ludzkości - jeśli nie całej, to znacznej jej części.
Ci atawistycznie reagujący (mentalnie, świadomościowosłabi) ludzie, którzy dzisiaj mają wielką ochotę, aby toczyć wojny o jakąś tam naszość, czy pod dowolnym innym pretekstem, pozostają pod wpływem genów - bezwiednie chcą się konfliktować. Ci ludzie są niewolnikami swoich genów, oni nie potrafią opanować tej tendencji, jaką ewolucja w ciałach ich przodków kształtowała od tysięcy pokoleń. Ci ludzie nie zadają sobie pytania: CZY CZASEM NIE POJAWIŁ SIĘ ISTOTNY POWÓD, aby jakoś probować zwalczyć ową bezwiedną żądzę konfliktu?
Bo mamy perspektywę zagłady!
Ale rozleniwione mentalnie, niezdolne do spoglądania trudnym emocjonalnie prawdom w oczy społeczeństwa, jakby ostatnio ugrzęzły w utwierdzani się w absurdalnym "najważniejsze jest promować naszość! Uda się! To my wygramy! Nie warto jest patrzeć, na wyraźnie wyłaniające się porażające konsekwencje, tylko trzeba myśleć optymistycznie!".
To optymiści doprowadzą do zagłady świata. Optymista lekceważy zagrożenia, sięga po swoje chciejstwa. A mamy ostatnio wielu, którzy pragną wywyższyć swoje plemię, a nie chcą patrzeć na wysoce prawdopodobne skutki takowego wywyższania...