ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Jest grupa ludzi niezwykle pragnąca władzy, dominacji nad innymi ludźmi. Pretekst do tego, aby te władzę i dominację mieć, de facto bywa dowolny. Tyrani rodzinni upajają się swoją możliwością krzywdzenia najbliższych, grupy "white power" chcą dominować nad innymi rasami, mamy też zwolenników dążenia do dominacji własnego narodu nad pozostałymi. Do tego dochodzi - powszechne - pragnienie dominacji finansowej, czy związanej z pełnionym stanowiskiem. Szczególnie silne pragnienie władzy i kontroli znamionuje psychopatów. Psychopaci są ludźmi o bardzo słabej empatii, żeby nie powiedzieć o antyempatii, bo gdy normalny człowiek widząc cierpienie drugiego człowieka sam czuje się źle, współcierpi, to psychopata odczuwa przyjemność z tego tytułu. Aby tę - sadystyczną - przyjemność osiągnąć psychopata zwykle dąży do sytuacji, kiedy będzie miał kontrolę nad ludźmi ze swojego otoczenia. Jest to niezbędne, bo inaczej ci ludzie zwyczajnie by od psychopaty uciekli, uwalniając się spod jego chorego pragnienia złej przyjemności.
Osobiście uważam, że taka kompulsywna żądza władzy i dominacji jest częścią czegoś głębszego, co siedzi w ludzkiej naturze. Rodzimy się z paradygmatem sprawczości, musimy jakoś ogarniać ten świat, aby przetrwać. Ze sprawczością ściśle związana jest kontrola. Normalny człowiek jednak równoważy owo pragnienie kontroli właśnie empatią, narzuceniem sobie pewnych hamulców na działania. Po prostu nie chce być złym człowiekiem. Psychopata nie ma tych oporów, bo on nie odczuwa wyrzutów sumienia, w ogóle właściwie sprawnie wygasza wszelkie krytyczne myśli o sobie. Psychopata w sensie moralnym jest prawie zupełnie bezkrytyczny, a w sensie szerszym też ma krytycyzm ograniczony. Dla niego winnymi są zawsze inni ludzie, zaś samo uznawanie win psychopata traktuje jako słabość, na którą nie zamierza sobie pozwolić.

Pomiędzy swobodą działania, wpływem na innych ludzie, kontrolowaniem ich, czy ogólnie daleko posuniętą sprawczością a etyczno - moralną postawą, uwzględniającą dobro, poszukującą dobra ogólnego w życiu istnieje fundamentalny konflikt.
Granicą naszej wolności, przyjemności i sprawczości, w normalnym etyczno - moralnym układzie będzie wolność, dobro innych osób. Ten kto nie stawia sobie ograniczeń w tym względzie, prędzej czy później zachowa się jak zły człowiek, ewidentnie postawi właśnie jakiś tam swój cel, który chce wprowadzić w życie ponad jakimś ważnym dobrem kogoś innego.
Odruchem wrodzonym jest u większości z nas egoizm.
Można oczywiście dyskutować, czy jakaś tam cząstka egoizmu nie jest potrzebna w życiu. Bo pewnie i jest potrzebna. To jednak nie zmienia tego, że wiele osób prezentuje egoizm w nadmiarze, zachowując się, jakby tylko oni liczyli się na tym świecie. To jest rodzaj patologicznej celowości i sprawczości - gdy liczy się tylko ja, gdy tylko ten mój cel jest jedynym ważnym.
Egoizm, egocentryzm, brak zważania na dobro innych pochodzi właśnie od tej - skądinąd poprawnej - konieczności bycia sprawczym w życiu. Pochodzi od niej, ale poprzez swoją skrajność, poprzez odpięcie od głębszego i szerszego sensu, staje się owej poprawnej sprawczości wynaturzeniem.

Michał Dyszyński