ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Fundamentalna kwestia religijna wciąż kręci się wokół tego pytania: czy można sobie skutecznie nakazać wiarę?…

Rzecz oczywiście dotyczy po prostu DEFINICJI idei wiary. Mamy tu dwa przeciwstawne stanowiska:
1. Wiara, do której wystarczy sama intencja
„Wiarą” zasadnie można nazwać taką postawę, która powstanie mocą samej intencji i woli osoby, czyli gdy zignoruje głębsze, sięgające w rozumienie, intuicję, nawet częściowo podświadomość sfery osobowości. Tak rozumiana wiara zwykle przejawi się też zewnętrznie w przedstawionych deklaracjach słownych, które zasugerują, iż dana osoba przyjmuje jako prawdę tę tezę, która sobie pragnie wolą narzucić.
2. Wiara, rozumiana właśnie coś, co ma moc oparcia się nakazom, prostym impulsom woli, naciskom intencyjnym
Tu „wiara” będzie rozumiana jako właściwie coś dokładnie przeciwnego postawie 1, tu „wiarą” jest to, czego nie da się dowolnie ustawiać wolą, intencją, bo „wiara” ma niejako swoje własne reguły, z których nie zrezygnuje pomimo nacisków, przymuszania. Ta „wiara” odwołuje się do modelu osobowości, w którym niektóre aspekty tej osobowości mają rodzaj wewnętrznej autonomii, nie dają się dowolnie zarządzać wolą, czyli bazującymi na kierowaniu uwagą wskazaniach. Wiara może zatem zablokować nakaz dostosowania się przekonań osoby, przychodzący ze strony woli.

Michał Dyszyński

Przedstawiłem dwie konkurencyjne definicje idei wiary. Teraz narzuca się pytanie: a która jest tą słuszną? (prawdziwą?…)
Tylko jak to rozstrzygnąć?
- Należałoby uznać jakieś kryterium tego rozstrzygania. Definicje są umowami językowymi. Dlatego naturalnym kryterium poprawności definicji jest STOSOWANE UŻYCIE, czyli KONTEKSTY w jakich dane słowo się pojawia.
Wydaje mi się, że na pewno da się wskazać konteksty, które wskazywałyby raczej na rozumienie wiary w znaczeniu 2, czyli jako tego czegoś, co jest niezależne od woli i bezpośredniej intencji. Świadczą o tym takie użycia w sformułowaniach jak:
Nie mogę w to uwierzyć!
Chcę wierzyć, a nie potrafię!
Te konteksty się pojawiają w komunikacji, nie budzą sprzeciwu swoją dziwnością. Prawie nikt nie zarzuci fałszu, błędnego użycia słów osobie, która ogłosiłaby „chcę Ci uwierzyć, że przestaniesz już chlać wódę, ale tyle razy mnie zawiodłeś, że już po prostu nie potrafię”.
Pozwolę sobie opowiedzieć się po stronie przekonania, że OGÓLNA JĘZYKOWA DEFINICJA WIARY jest jednak tą, która wskazuje na pewien rodzaj blokady w świadomości przed dowolnym zadysponowaniem uznaniami za pomocą woli. Moje odczucie tego najczęściej używanego, w pewnym sensie najnaturalniejszego pojmowania idei wiary skłania mnie ku uznaniu tej idei jako właśnie w typie 2, co oznacza, iż wiarą będzie to, co blokuje dowolność wskazań samym mechanizmem woli, a nie jest tej woli podporządkowaną.

Ale…
Sprawa wcale nie jest taka prosta. Dalej pojawia się zagwozdka naprawdę wysokiego lotu.

Michał Dyszyński