ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Taki artykuł wpadł mi w oczy: [link widoczny dla zalogowanych]
W nim właśnie pojawił się problem, jak w tytule i sprawa wciąż malejących w Polsce statystyk pobożności, uczestniczenia w życiu Kościoła Katolickiego.

Myślę, że jest to dość słuszna diagnoza. Różni socjologowie określali od lat polski katolicyzm jako "ludowy". Polega on na tym, że się religię dziedziczy, że każdy po prostu miałby kultywować tradycję przodków. Tymczasem Polska się zmienia. Dzieci "wyfruwają" z domów rodzinnych dużo częściej, niż to było kiedyś. Potem spotykają się z koniecznością dostosowania się do nowych środowisk. I - paradoksalnie - osoby, które "coś uważają", dlatego głównie, że "że się tak uważa" (czyli bo się akceptuje system przekonań ze swojego środowiska, od ludzi) stają się bardziej podatne na odrzucenie wiary przodków, od tych, którzy wierzyli już z wyboru (czyli de facto wierzyli mocą WŁASNYCH MYŚLI I PRZEKONAŃ, a nie kopiowaniem ich do swojego umysłu z zewnątrz - bo zewnętrze zawsze będzie zewnętrzem, czy to tradycyjnym, zewnętrzem, czy tym nowym).
Myślę, że religia katolicka staje w Polsce przed znaczącym wyzwaniem - bo mieszanie się kultur, światopoglądów raczej przyspiesza, niż zwalnia. Jeśli głównym argumentem za przyjmowaniem światopoglądu jest jakakolwiek forma konformizmu, a nie wewnętrzne przemyślenie, autentyczne, wewnętrzne, osobiste (sprawdzone w zyciowym "boju") identyfikowanie się, to znacznie częściej wiara odziedziczona "pryśnie" na tej samej zasadzie, co powstała - na zasadzie "odziedziczenia" tylko teraz po nowym środowisku, tym do którego się trafiło czy to na studiach, czy ruszając za pracą do wielkiego miasta, czy nawet poszukując nowych znajomych, w ramach wypadów rekreacyjnych (które tez są o wiele częstsze, niż to kiedyś bywało).
Polski katolicyzm zoptymalizował się na opiece nad ludnoscią "osiadłą" - taką niezmienną przez pokolenia. Mamy parafie, rodzinny system postrzegania społeczeństwa. To co się stało jednak z Polakami zaczyna być mocno niekompatybilne z całym owym modelem. Ludzie coraz częściej mają słaby związek i ze środowiskiem (jak się miesza w bloku, to często nawet nie zna się imienia sąsiada), ale też i z rodziną (która została gdzieś 200 km, albo i 2000 km od nas). To co dominuje, to media, koledzy z pracy, nowe środowiska. I nawet jeśli przez 2-3 pierwsze lata "siłą rozpędu" tkwi się mentalnie w starej mentalności rodzinno - parafialnej, to ta mentalność w większości przypadków podskórnie będzie erodowała.
Jak na razie polscy decydenci katoliccy zdają się nie mieć pomysłu na tę nową rzeczywistość, na te zmiany w polskim społeczeństwie. A nawet jeśli te pomysły są, to niejako "rozdzierają" one samych hierarchów, bo jakaś ich część, wciąż mocno zapatrzona w stary model, odejścia od tego co było najwyraźniej w ogóle nie jest w stanie sobie nawet WYOBRAZIĆ. Oni myślą starymi kategoriami, to jest dla nich po prostu "prawda" i "rzeczywistość", zaś zmiana jest niejako "fałszem" z natury rzeczy. Na pewno nie pomaga tu sędziwy wiek hierarchów, bo wiadomo, że elastyczność raczej nie jest tego wieku atrybutem.

Michał Dyszyński