ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Pomyślałem sobie, że powinienem stworzyć osobny wątek poświęcony hipotezie Sapira-Whorfa, której sam jestem wyznawcą, która w tle rozumowań bardzo wpływa na to, jak traktuję ideę prawdy, komunikację, dostęp umysłu do rzeczywistości.

Pytanie MD do ChataGPT: jak się nazywa hipoteza, że język wpływa na myślenie?
Ta hipoteza nosi nazwę hipotezy Sapira-Whorfa (od nazwisk amerykańskich językoznawców Edwarda Sapira i Benjamina Lee Whorfa).

Często mówi się też o relatywizmie językowym. Wyróżnia się w niej dwa główne warianty:
wersja mocna – tzw. determinizm językowy: język determinuje sposób myślenia, czyli bez danego języka nie da się w ogóle pomyśleć pewnych rzeczy;
wersja słaba – relatywizm językowy: język wpływa na to, jak kategoryzujemy i interpretujemy rzeczywistość, ale nie ogranicza absolutnie naszego myślenia.

Michał Dyszyński

Dodałbym tu jeszcze bardziej osobistą uwagę, związaną z tym, jak jestem postrzegany przez wielu dyskutantów na sfinii. Wiele moich komentarzy ma gdzieś w tle powiązanie z hipotezą Sapira-Whorfa, odnoszę się do niej niejako automatycznie i często. Jeśli ktoś nie wmontował sobie idei z tą hipotezą związanych w odbiór moich tekstów, to może te teksty postrzegać jako niezrozumiałe, dziwnie traktujące idee prawdy i komunikacji. Wiele nieporozumień, czy sporów, które tutaj na sfinii toczyłem zapewne szybciej by się rozstrzygnęło, albo nie doszłoby do skutku, gdyby odbiorca zapoznał się z hipotezą Sapira-Whorfa, a potem miał w świadomości odnoszenie się do niej.
Przy czym chyba należałoby dodać, że ja w swoim traktowaniu idei prawdy i komunikacji ową hipotezę rozwinąłem. Mam swoją własną hipotezę, która powstała na bazie hipotezy Sapira-Whorfa, a która rozszerza ideę zależności ludzkiego rozumowania od języka mówionego, na kwestię ogólniejszą – narracji, obyczajów, aktualnych nastrojów występujących w danym społeczeństwie. Moja hipoteza traktuje ideę prawdy i komunikacji jak rodzaj NEGOCJACJI pomiędzy znaczeniami językowymi, a celami społecznymi i indywidualnymi, która wpływa na to, że pewne idee traktujemy tak, a nie inaczej. Rozwinięcie hipotezy Sapira-Whorfa w tym moim podejściu ostatecznie konstruuje rozumienie idei prawdy i uświadamiania sobie aspektów rzeczywistości jako podlegające ewolucji – od poziomów naiwnego pojmowania, poprzez coraz dojrzalsze, aż do (jeśli komuś się uda ten poziom osiągnąć) do poziomów, które umownie można określić jako eksperckie.

Michał Dyszyński