ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Kiedyś, już wiele lat temu, gdy szczególnie mocno dotarł do mnie bezsens toczenia personalnych sporów i przekomarzanek, zamiast dyskutowania o meritum sprawy, postanowiłem sobie:
1. Unikać w ogóle komunikowania ŻE/CZY coś jest (w domyśle „jest po mojemu”), zastępując to od razu wyjaśnieniami NA JAKIEJ ZASADZIE to jest. Dalej chcę zostawić odbiorcy decyzję w kwestii czy/że coś jest – niech sobie sam oceni jakoś przesłanek i wskazań z nich wynikających, które przedstawiam. Czasem zatem postawię tezę końcową, a czasem zawieszę to ostateczne sformułowanie, zostawiając rozumowanie na etapie: przedstawiłem najistotniejsze przesłanki, a ty – odbiorco – sam podejmij decyzję ZA CZYM TE PRZESŁANKI ŚWIADCZĄ.
2. Unikać raczej mówienia o osobach, personalnych kwestiach, jeśli nie stanowią one przykładu w rozumowaniach bardziej ogólnych. Szczególnie unikać kłótni, przepychanek słownych, ambicjonalnych wypowiedzi.
3. Kwestię krytyki postaw osobistych z zasady łączyć z pytaniami: jak naprawić omawiane błędy? Co sprawia, że te błędy się wciąż pojawiają, a co za tym idzie JAKIE KROKI NALEŻY PRZEDSIĘWZIĄĆ, aby już tych błędów w przyszłości nie popełniać.
4. Krytyki od ludzi przyjmować, ale tylko wtedy, gdy mają one postać KONSTRUKTYWNĄ, czyli gdy nie ograniczają się do stwierdzania „ty taki … jesteś”, a niosą ze sobą nowe spostrzeżenia na temat, jak zwalczać błędy, co głębszego w psychice utrudnia tych błędów usunięcie. Krytykę, która konstruktywnego aspektu nie niesie z założenia zaś odrzucam, jako próbą wywarcia na mnie nacisku, próbę manipulacji, próbę zdominowania na zasadzie „patrz jaki zły jesteś, a ja jestem od ciebie lepszy”. Sam fakt, że ktoś się do takich form manipulowania ucieka świadczy z kolei o tym, że jest to osobnik niedojrzały mentalnie, a co za tym idzie, osobnik z niskim prawdopodobieństwem poprawności jego ocen.
5. Krytykę wobec innych ludzi zawsze łączyć z refleksję „a w jakich warunkach ja sam jestem taki, jak innych krytykuję?”. Co za tym idzie zasadą jest nie odrzucanie ostrza krytyki, a wręcz przyjmowanie jej, choć oczywiście tu niezbędne jest zawsze dorzucenia, wspomnianej w poprzednim punkcie zasady KONSTRUKTYWNEGO CHARAKTERU owej krytyki. Krytykując tak innych, jak i siebie staram się być SYMETRYCZNY w osądach. Czyli za każdym razem, gdy ostrze krytyki kieruję do kogoś, spytam się też, jakby ono uderzało we mnie. Ale też za każdym razem, gdy ostrze krytyki celuje we mnie, spytam się: czy u innych będzie to tak samo, czy jakoś inaczej?
6. Ogólnie separować się od rywalizacyjnego stylu dyskusji. Jeśli – np. z racji na nieprzejednaną postawę oponenta – ta rywalizacja wciąż się wciska do rozmów, dyskusji, to z zasady należy uznać, iż tracę w takich dyskusjach czas, a więc objawia się zadanie: jak się wymiksować z takich układów.