ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Podchodzę do zagadnienia od lat, ale teraz wydaje mi się, że spłynął na mnie przełomowy "punkt natarcia" w budowaniu opisu idei wolności. Stąd temat pod ww. tytułem.

Problem jest o tyle niebanalny, że z jednej strony intuicja podpowiada, iż wolność, którą odczuwamy najbardziej jako „tę prawdziwą”, jest formą wręcz maksymalnie kapryśną - gdy czujemy na zasadzie: jestem wolny najbardziej wtedy, gdy potrafię zrealizować wszystko, gdy cokolwiek by mi do głowy nie wpadło, to mogę mieć…
Z drugiej jednak strony, głębsze spojrzenie na to, jak się odczuwa wolność podpowiada mi wręcz przeciwną interpretację. Ale aby to wyjaśnić, będę potrzebował już wyraźnie złożonego rozumowania.
Dlaczego wolność kapryśna, wolność ad hoc, wolność do działań dowolnych, nie uwzględniających szerszego kontekstu ostatecznie jest nieperspektywiczna, ostatecznie nie jest tą wolnością, którą osobowość chciałaby mieć?…
- Odpowiedź na to pytanie zacznie się wyłaniać zza mentalnego horyzontu wtedy, gdy uświadomimy sobie, że aby wolność zrealizować, trzeba mieć OPCJE DO WYBORU. I ja twierdzę, iż nie mając minimum dwóch opcji (bo tylko wtedy można mówić o prawdziwym wyborze!) opcji, z których ostatecznie jedna się zrealizuje, a druga zostanie porzucona, nie możemy w ogóle zasadnie mówić o wolności. Z kolei owe opcje do wyboru z czegoś się biorą!

Tu dotykamy kolejnego elementu układanki: zagadnienia świadomości opcji do wyboru. Nie mając opcji do wyboru, czyli działając w taki sposób, że REALIZUJEMY TO JEDNO, CO SIĘ SAMO NARZUCA, nie wybieramy. Choć, co chyba się obserwuje nieraz w emocjach, możemy wcale nie czuć się zniewolonymi! Wręcz nieraz bywa tak, że realizując owo jedno jedyne, nie porównując tego z niczym, nie rozważając żadnych opcji, możemy czuć się w jakiś sposób spełnieni, co odbierzemy jako odczucie wolności. Bo odczucie wolności wynika bardziej ze SZCZEROŚCI AKCEPTACJI tego, w czym uczestniczymy, niż z możliwości wybierania.

Kapryśnie wybierając owo pierwsze lepsze, co się nam narzuci i akceptując to szczerze, możemy czuć się wolni, wręcz to odczucie jest chyba wtedy najsilniejsze. Ono będzie silniejsze nawet od takiego poczucia wolności, jakie się ma, gdy się rozważa wiele opcji, a na koniec decyduje się na tę najbardziej obiecującą. Bo rozważając opcje, ustawiamy umysł w trybie wątpliwości, a ten tryb jest jednocześnie trybem emocjonalnie niezbyt komfortowym, z racji na to, że on mnoży problemy, że w nim nie ma właśnie tej mocy akceptacji dla tego, co się dzieje.
Mamy więc paradoks, że odczucie wolności jest niejako niekompatybilne z usposobieniem do wyboru. W zasadzie to owo odczucie bycia wolnym łączy się z aspektem rozważania opcji tylko w tym szczególnym wypadku, gdy pojawia się aspekt ZMUSZANIA DO CZEGOŚ NIECHCIANEGO. Dopiero wtedy umysł i emocje zaczynają dostrzegać wartość posiadania drugiej opcji, jeśli ta pierwsza jest jawnie niesatysfakcjonująca.

Andy72

Jan Paweł II odróżniał wolność od swawoli?
Wolność a róbta co chceta.
ALE to ę ktoś oddaje się swawoli, nie oznacza że jest niepoczytalny; Ma moralną odpowiedzialność za to co robi.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Wolność, którą ja sam preferuję (wolność głęboka), nie jest wolnością kapryśną, a przynajmniej nie jest nią w całości swojej konstrukcji, choć...
Na końcowym etapie wolności głębokiej można dopatrzyć się pewnej postaci podobieństwa do wolności kapryśnej. Wolność głęboka ma wg mnie ZŁOŻONĄ KONSTRUKCJĘ.

Wolność głęboka uwzględnia w swojej definicji nie tylko sam moment wyboru, nie tylko tę jedną chwilę, w której wybierający podejmuje tę ostateczną decyzję, lecz obejmuje swoim zasięgiem także etap wcześniejszy - gdy umysł zestawiał sobie opcje do wyboru.

Wolność nie dzieje się jedynie w tej chwili, gdy komuś zredukowała się sytuacja niepewności "co mam wybrać?" do konstatacji "wybieram opcję X", lecz ona dzieje się już wcześniej, gdy UMYSŁ PRZYGOTOWUJE SIĘ DO ROZSTRZYGNIĘĆ, KTÓRE NASTĄPIĄ W PRZYSZŁOŚCI.

Dlaczego chcę do wolności ten wcześniejszy etap (właściwie to jest to wiele etapów, czasem jest to długotrwały proces, czyli określenie "etap" należy tu traktować umownie jako "wszystko to, co wpływa na wybór, a wystąpiło wcześniej") także dołączyć?...
- Główny powód jest taki, że: bo to wszystko ma istotny wpływ na wynik wyboru!
Jeśli człowiek przed jakąś sytuacją wdrażał się np. do rozwagi, trenował swoje reakcje pod kątem niepoprzestawania na pierwszym, powierzchownym osądzie, to często wyraźnie inaczej zestawi sobie opcje do wyboru, a dalej też inną opcję często wybierze. Skoro zaś to ma wpływ na ten ostateczny efekt wyboru, to nie mogę tego nie uwzględniać.