ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Myślę, że warto byłoby poruszyć sprawę, czym jest dowód w naukach matematyczno - przyrodniczych, np. w fizyce.
Aby coś w tych naukach udowodnić musimy mieć:
1. Pewną teorię, model, którym opisujemy jakiś zestaw zjawisk
2. Owa teoria powinna być zgodna (w granicach błędu, jaki sobie - arbitralnie - przyjmiemy) z doświadczeniami (pomniejsze niezgodności niekiedy się ignoruje, ale najlepiej by było, aby tych niezgodności nie było)
3. Owa teoria powinna zostać ostatecznie UZNANA w jakimś środowisku naukowym, przyjęta jako kanon, standard
4. W ramach owej teorii, DEFINIUJE SIĘ opis zjawiska, problemu, prawa, które chcemy udowodnić - z tej definicji konstruujemy dowodzoną tezę
5. W MODELU (nie w samej rzeczywistości) przedstawia się rozumowanie dowodowe, które wykazuje, że z założeń owej teorii da się wyprowadzić matematycznie to, co zdefiniowaliśmy jako dowodzoną tezę.
6. Następnie zwykle sprawdza się, czy przewidywania, które wyprowadza model dla dowodzonej tezy da się zreplikować (w granicach błędu) w doświadczeniu.

Czym taki dowód NIE jest?
1. Nie jest żadnym ostatecznym potwierdzeniem dowodzonej tezy, czyli nie jest równoważny potwierdzeniu, iż zawsze i wszędzie obowiązuje owa teza.
2. Nie jest czymś nieobalalnym, a wręcz jawnie można wskazać miejsca w rozumowaniu, które mogłyby zagrozić takiemu dowodowi:
- to, że model/teoria są przyjmowane arbitralnie. Nie mamy żadnej gwarancji, że inny model/teoria nie opisze danego zjawiska, problemu lepiej
- to, że potwierdzenie jest zawsze w granicach błędu (z marginesem błędu ustalonym arbitralnie)
- to, że sama definicja danego zjawiska w modelu jest arbitralna. Inny model i inna definicja być może lepiej by opisywały rzeczywistość.
- to, ze środowisko naukowe, które chociaż kieruje się zwykle zasadami metodologii i poszukuje prawdy, też nie jest absolutnym sędzią poprawności teorii. Historia nauki pokazuje, że wiele słusznych teorii zostało odrzucone (znamy te przypadki, w których odrzucano taką teorię przez jakiś czas, a później ją przyjęto). Środowisko naukowe zwykle rządzi się jakąś formą konserwatyzmu, przywiązania do uznanych wcześniej koncepcji. To nie sprzyja szybkiemu uznawaniu koncepcji nowych, szczególnie gdy są one rewolucyjne.

Dragan w swoim Kwantechizmie w ogóle "zjechał" pojęcie "naukowego udowodnienia", uznając je za oksymoron, wskazując, iż nauka bada tylko konsekwencje przyjmowanych założeń. Ja bym nie był tak radykalny jak Dragan i gotów byłbym przyjąć koncepcję "dowodu naukowego", jednak z tym zastrzeżeniem, że ten dowód jest właśnie dokładnie tym, o czym pisze Dragan - sprawdzeniem na ile dane zjawisko mieści się w ramach konsekwencji przyjęcia jakiegoś modelu/teorii. Ale na pewno nie jest dowód w znaczeniu jakiegoś ostatecznego potwierdzenia dowodzonej tezy.