ŚFiNiA

Gość

W życiu każdego człowieka przychodzą momenty, gdy dotychczasowy świat wydaje się rozpadać. Doświadczamy głębokiego kryzysu, poczucia zagubienia, utraty sensu, wewnętrznego chaosu, a nawet cierpienia, które trudno nazwać. Te stany, choć bolesne i często przerażające, od wieków fascynują zarówno psychologów, jak i mistyków, którzy dostrzegają w nich coś więcej niż tylko patologię czy cierpienie. Zaskakujące paralele odnajdujemy w teorii dezintegracji pozytywnej polskiego psychiatry i psychologa, Kazimierza Dąbrowskiego, oraz w klasycznej koncepcji "ciemnej nocy" opisywanej przez hiszpańskiego mistyka, św. Jana od Krzyża. Choć pochodzą z zupełnie różnych światów – nauki i mistyki chrześcijańskiej – obie te wizje ukazują kryzys jako kluczowy, a wręcz niezbędny etap na drodze do głębokiego rozwoju i transformacji.

Kazimierz Dąbrowski, obserwując ludzi wybitnych, artystów, myślicieli, ale także osoby przechodzące przez życiowe wstrząsy, doszedł do wniosku, że rozwój osobowości nie jest linearnym, spokojnym procesem adaptacji, ale często odbywa się poprzez dezintegrację – rozpad dotychczasowych struktur psychicznych, norm, przekonań i sposobów funkcjonowania. Według Dąbrowskiego, pierwszym etapem rozwoju jest tzw. integracja pierwotna, charakteryzująca się względną prostotą psychiczną, brakiem głębszych wewnętrznych konfliktów, silnym wpływem środowiska zewnętrznego i niewielką refleksyjnością. Osoba na tym poziomie jest dobrze przystosowana do życia społecznego, ale jej reakcje są często automatyczne, konwencjonalne, a wartości powierzchowne.

Momentem przełomowym jest dezintegracja. Może być ona negatywna (prowadząca do chorób psychicznych, regresji, rozpadu bez możliwości rozwoju), ale także pozytywna. Ta ostatnia, kluczowa z punktu widzenia rozwoju, charakteryzuje się intensywnymi wewnętrznymi konfliktami, lękami, poczuciem winy, wstydu, samotności, a nawet depresją czy myślami egzystencjalnymi. Jest to okres kwestionowania siebie, świata, dotychczasowych wartości, rozpadu "tego, kim myśleliśmy, że jesteśmy". Dąbrowski podkreślał, że do dezintegracji pozytywnej dochodzi u osób o wysokim potencjale rozwojowym, często przejawiającym się poprzez nadpobudliwość psychiczną (intensywniejsze przeżywanie emocji, wrażeń, wyobrażeń, myśli) – to właśnie ta wewnętrzna intensywność "rozsadza" pierwotne, sztywne struktury. Dezintegracja ta prowadzi, w najlepszym wypadku, do dezintegracji wielopoziomowej, gdzie pojawia się hierarchia wartości, wybory stają się bardziej autonomiczne, a osobowość staje się świadomą, wewnętrznie kierowaną strukturą – co Dąbrowski nazywał integracją wtórną lub osobowością dojrzałą. Kryzys jest tu więc bramą do autentyczności.

Przenieśmy się teraz do XVI wieku i świata mistyki Karmelitów. Święty Jan od Krzyża, doktor Kościoła i wielki mistyk, opisał ścieżkę duszy zmierzającej do zjednoczenia z Bogiem. Kluczowym, a zarazem najtrudniejszym etapem tej drogi jest "ciemna noc". Jan od Krzyża wyróżnił dwie jej fazy: ciemną noc zmysłów i ciemną noc ducha. Celem tej nocy jest głębokie oczyszczenie, stripping away (odarcie) duszy z wszelkich nieuporządkowanych przywiązań, a nawet z upodobania do samych duchowych pocieszeń czy form pobożności, które mogą stać się subtelną formą egoistycznego przywiązania.

Ciemna noc zmysłów to pierwszy etap, w którym człowiek doświadcza oschłości w modlitwie, utraty radości z praktyk duchowych, poczucia, że Bóg "wycofał" swoje pocieszające działanie. Zmysły i niższe władze duszy, które dotychczas znajdowały przyjemność w zewnętrznych czy wewnętrznych aspektach życia duchowego, zostają niejako pozbawione pożywienia. Jest to bolesne, ale ma na celu odciągnięcie duszy od przywiązań zmysłowych i nauczenie jej szukania Boga w czystej wierze, a nie w odczuwalnych pocieszeniach.

Głębszym i bardziej bolesnym etapem jest ciemna noc ducha. Dotyka ona najgłębszych poziomów istnienia człowieka – intelektu, woli, pamięci, poczucia tożsamości. Dusza czuje się opuszczona przez Boga, pogrążona w ciemności, pustce, lęku, a nawet wydaje jej się, że cofa się w rozwoju, staje się gorsza, oddala się od Stwórcy. Dotychczasowe sposoby rozumienia siebie i Boga przestają działać. Jest to radykalne odarcie z wszelkiej "własności", z egoistycznego "ja", które chce posiadać i kontrolować nawet sferę ducha. Celem jest oczyszczenie władz duszy, aby mogły one zostać "zajęte" przez Boga, gotowe na głębokie zjednoczenie w czystej wierze, nadziei i miłości, wykraczającej poza wszelkie pojęcia i odczucia.

Co uderza w tych dwóch koncepcjach, to zdumiewające podobieństwo w opisie procesu przejścia przez kryzys jako niezbędny etap rozwoju. Zarówno dezintegracja pozytywna, jak i ciemna noc, opisują okres intensywnego cierpienia psychicznego i egzystencjalnego, który jest niezbędny do osiągnięcia wyższego, bardziej autentycznego stanu.

Kryzys jako Katalizator: Oba modele widzą rozpad (dezintegrację/ciemność) nie jako błąd czy chorobę, ale jako mechanizm napędowy rozwoju. To właśnie wstrząs, utrata starych punktów odniesienia, zmusza do wewnętrznej pracy i poszukiwania nowej struktury/głębszej relacji.
Odarcie z Przywiązań: Dąbrowski mówi o rozpadzie pierwotnej integracji i wpływów zewnętrznych, o kształtowaniu hierarchii wartości i autonomii. Jan od Krzyża mówi o odrywaniu się od przywiązań zmysłowych i duchowych, o puryfikacji ego, które chce kontrolować swoją relację z Bogiem. W obu przypadkach chodzi o głębokie letting go, zrzucanie balastu, który ogranicza autentyczność i prawdziwe połączenie (czy to z własnymi wartościami, czy z Absolutem).
Podróż Przez Cierpienie: Obie drogi są opisywane jako bolesne, pełne lęku, zagubienia i poczucia, że coś jest "nie tak". Jest to przejście przez chaos (dezintegracja) lub ciemność i pustkę (ciemna noc). Zarówno Dąbrowski, jak i Jan od Krzyża, podkreślają, że ten stan nie jest celem, ale przejściem do czegoś wyższego.
Cel: Wyższy Stan Istnienia: Dezintegracja pozytywna prowadzi do integracji wtórnej – ukształtowania świadomej, autonomicznej osobowości, żyjącej zgodnie z wybranymi wartościami. Ciemna noc prowadzi do głębszego zjednoczenia z Bogiem, stanu duchowej wolności i pełni. Oba stany wykraczają poza przeciętne, powierzchowne funkcjonowanie.
Wewnętrzna Praca: Zarówno teoria Dąbrowskiego (zwłaszcza autopsychoterapia), jak i nauczanie Jana od Krzyża (konieczność pasywności i akceptacji działania Boga/procesu oczyszczenia), wskazują na to, że główna praca dzieje się wewnątrz. Chodzi mniej o zmienianie zewnętrznych okoliczności, a więcej o transformację wewnętrznej struktury psychicznej lub duchowej.
Jak więc to starożytne mistyczne i to nowoczesne psychologiczne rozumienie kryzysu może pomóc współczesnemu człowiekowi przechodzącemu przez własną "ciemną noc" czy dezintegrację?

Dla współczesnego człowieka, który doświadcza wewnętrznego rozpadu, poczucia pustki, lęku egzystencjalnego czy utraty sensu, zrozumienie perspektywy Dąbrowskiego i Jana od Krzyża może być niezwykle walidujące i przynoszące nadzieję. W świecie, który często stygmatyzuje cierpienie psychiczne i duchowe, postrzegając je wyłącznie jako problem do "naprawienia" lub objaw choroby, te dwie koncepcje mówią: "To, co przeżywasz, choć bolesne, może być oznaką głębokiego procesu rozwojowego. Niekoniecznie się psujesz – być może właśnie się budujesz na nowo, na głębszych fundamentach."

Praktyczne wskazówki płynące z obu perspektyw dla osób w kryzysie:

Zaakceptuj i Zaufaj Procesowi: Najtrudniejsze w dezintegracji i ciemnej nocy jest pragnienie, aby "wrócić do normy", do stanu sprzed kryzysu. Obie koncepcje sugerują, że to właśnie opór i walka z procesem przedłużają cierpienie. Zamiast walczyć z chaosem czy ciemnością, spróbuj na tyle, na ile to możliwe, zaakceptować ten stan jako przejściowy i zaufać, że prowadzi on do czegoś głębszego, nawet jeśli teraz tego nie widzisz.
Szukaj Głębszych Wartości/Sensu: W pustce pojawiającej się po rozpadzie starych struktur (Dąbrowski) lub po odarciu z przywiązań (Jan od Krzyża), pojawia się przestrzeń na odkrycie tego, co naprawdę ważne. Zwróć uwagę na pojawiające się "zaświaty" (fascynacje, ideały), które wyłaniają się z chaosu. To sygnał, ku czemu kieruje się Twój potencjał rozwojowy lub Twoja dusza.
Bądź Cierpliwy i Wytrwały: Ani integracja wtórna, ani zjednoczenie mistyczne nie dzieją się z dnia na dzień. To procesy, które mogą trwać miesiące, a nawet lata. Kluczem jest wytrwałość w przechodzeniu przez trudności, nawet gdy czujesz się zagubiony, opuszczony, czy gdy wydaje Ci się, że nie robisz żadnych postępów.
Uczciwość Wobec Siebie: Obie drogi wymagają radykalnej uczciwości co do własnych motywacji, przywiązań, iluzji. Autopsychoterapia Dąbrowskiego to szczere spojrzenie na swoje wewnętrzne konflikty. Ciemna noc to odarcie z wszelkich form egoizmu i "duchowej" pychy. Bądź szczery wobec siebie w tym, co przeżywasz.
Szukaj Wsparcia, Ale Wybieraj Mądrze: Choć obie koncepcje podkreślają wewnętrzny charakter procesu, wsparcie z zewnątrz jest cenne. Szukaj psychoterapeutów rozumiejących procesy transformacji przez kryzys (nie tylko dążących do szybkiego stłumienia objawów) lub przewodników duchowych doświadczonych w towarzyszeniu ludziom przechodzącym przez "ciemne" etapy duchowej drogi. Unikaj osób, które bagatelizują Twoje cierpienie lub próbują Cię na siłę "naprawić" do stanu, który już dla Ciebie nie działa.
Pamiętaj o Wrodzonym Potencjale/Dobroci: Zarówno Dąbrowski (potencjał rozwojowy), jak i Jan od Krzyża (dusza stworzona do zjednoczenia z Bogiem), wskazują na wrodzoną, wewnętrzną siłę i dążenie do pełni. W najciemniejszych chwilach pamiętaj, że kryzys nie niszczy Twojej istoty – być może właśnie odsłania jej prawdziwą naturę, usuwając to, co ją przysłaniało.
Porównanie teorii dezintegracji pozytywnej i koncepcji ciemnej nocy duszy ukazuje fascynującą konwergencję psychologii i mistyki w rozumieniu najtrudniejszych etapów ludzkiego doświadczenia. Zarówno nauka, jak i duchowa tradycja, zdają się mówić jednym głosem: kryzys, ból i poczucie rozpadu mogą być nie końcem drogi, ale mistyczną bramą lub psychologicznym przejściem do głębszej autentyczności, wewnętrznej wolności i pełniejszego połączenia – czy to z własnym, dojrzałym "ja", czy z wymiarem transcendencji. Zrozumienie tej perspektywy może nadać sens cierpieniu i ukazać drogę przez ciemność ku światłu prawdziwej transformacji.

Semele

Piękny temat. Dziękuję.

Aby napisać, odpisać trzeba mieć trochę czasu.

Postaram się ten czas zdobyć.

Semele

[link widoczny dla zalogowanych]

Kazimierz Dąbrowski
Dezintegracja pozytywna

TS7

Dzieła Św. Jana od Krzyża:
[link widoczny dla zalogowanych]

Dzieła św. Jana od Krzyża zebrane w jednym tomie.

W skład tomu wchodzą:

1. Droga na Górę Karmel
2. Noc ciemna
3. Pieśń Duchowa
4. Żywy płomień miłości
5. Listy
6. Słowa światła i miłości
7. Cztery wskazówki dla pewnego zakonnika
8. Stopnie doskonałości
9. Ocena ducha i modlitwy pewnej Karmelitanki Bosej
10. Góra doskonałości
11. Przestrogi
12. Poezje

Święci:
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Wstępne rozdziały tomów:
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Gość

Gość

Semele

Dodam do tego jeszcze

[link widoczny dla zalogowanych]

Oraz tego samego autora: "Trauma codzienności".

Gość

Nie wszystkie linki są widoczne dla gości, to nie wiem co wrzucacie ;-P

TS7

Semele

TS7

Semele,

Tutaj w poście powyżej wkleiłem linki do 3ech książek św. Jana od Krzyża.
Po ok. 10 pierwszych rozdziałów.

Pod "Wstępne rozdziały tomów:"

Semele

Gość

Semele

“Powiedziałam jej – pisze matka Agnieszka – że sprawię, iż później jej cnoty zostaną uczczone. [Odpowiedziała:] Pana Boga jedynie trzeba będzie uczcić, w moim małym nic nie ma niczego do uczczenia” (4). W dziesięć dni później, kiedy matka Agnieszka podziwia jej cierpliwość w znoszeniu okropnych bólów, odpowiada: “Nie byłam ani przez minutę cierpliwa. To przecież nie moja cierpliwość! Zawsze się mylą!” (Novissima Verba, 18.08.1897).

Oprócz potwierdzenia omawianej prawdy dochodzi tutaj drobny szczegół godny odnotowania “…zawsze się mylą”. Droga odkryta przez Teresę była czymś nowym w jej środowisku. Powszechne niemal myślenie o świętości, także i dzisiaj, to sprowadzanie wszystkiego do wiernego wypełnienia obowiązków własnego stanu, do panowania nad sobą. l to jest prawdą, że w wiernym wypełnieniu Bożej woli przejawia się miłość, która jest w sercu. Teresa była heroicznie wierna w najmniejszych nawet rzeczach. Teresa była opanowana i bardzo pokorna, co nawet sama powiedziała w dniu śmierci (por. W 30.09.1897). Ona nie zamierza kwestionować tej zasady, która jest przecież wyrazem pewnej pedagogii wychowawczej, pewną wskazówką formacyjną i sprawdzianem, czy idzie się właściwą drogą. Teresa widzi i dostrzega przede wszystkim to, co Bóg czyni w niej, nie to, co ona czyni. Teresa czuje się obdarowana i przeżywa swoje uczestnictwo w życiu Jezusowym. Dlatego nie uważa, by była cierpliwa, gdyż to nie jest jej cierpliwość. Jest to cierpliwość Jezusa, którą On ponownie przeżywa w Teresie, płonącej Jego Duchem i przemienionej w Niego. To nie jest jej pokora, ale pokora Jezusa, w której ona uczestniczy, będąc zjednoczona z Nim i przemieniona w Niego. Nie patrzy na swoje życie, jakby ono było zrealizowaniem jakiegoś ascetycznego programu. Idzie na spotkanie z Bogiem z pustymi rękami, ponieważ nic nie zatrzymuje dla siebie i nawet na to nie patrzy, nie jest zainteresowana własnymi osiągnięciami i zasługami.

Jerzy Gogola

Tereska była chora i cierpiała ból. W jej myśleniu widzę coś podobnego do myślenia Andy72.

Gość

Semele

TS7

Michał Dyszyński

Gość

Semele

A może zmęczone życiem doczesnym? Czasem bardzo różnym.

[link widoczny dla zalogowanych]

Gość

Nadwrażliwość jako Droga do Głębi

W świecie, który często ceni sobie stabilność, przewidywalność i odporność na zawirowania, osoby o podwyższonej wrażliwości mogą czuć się zagubione lub nieprzystosowane. Burza emocji, głębokie przeżycia, intensywne reakcje na bodźce – wszystko to bywa postrzegane jako słabość, ciężar, a czasem nawet objaw patologii. Jednak polski psychiatra i psycholog Kazimierz Dąbrowski (1903-1980) spojrzał na tę cechę z zupełnie innej perspektywy. W swojej unikalnej teorii dezintegracji pozytywnej nie tylko uznał nadwrażliwość za istotny element ludzkiego doświadczenia, ale widział w niej potężny katalizator rozwoju, siłę napędową prowadzącą do głębszej, bardziej autentycznej i pełnej osobowości.

Dąbrowski, obserwując zarówno pacjentów zmagających się z kryzysami psychicznymi, jak i jednostki wybitnie twórcze czy moralnie rozwinięte, doszedł do wniosku, że rozwój psychiczny rzadko przebiega w sposób gładki i harmonijny. Wręcz przeciwnie – często wymaga przełamania dotychczasowych struktur, swoistego "rozpadu" (dezintegracji) istniejącej jedności psychicznej, aby mogła się na nowo ułożyć na wyższym, bardziej świadomym poziomie. Ten proces nazwał dezintegracją pozytywną, odróżniając go od dezintegracji negatywnej, która prowadzi do pogorszenia funkcjonowania i dezorganizacji.

Kluczową rolę w inicjowaniu i przebiegu dezintegracji pozytywnej odgrywają, zdaniem Dąbrowskiego, tak zwane "nadpobudliwości" lub, jak częściej dziś byśmy powiedzieli, nadwrażliwości. Nie chodzi tu o nadpobudliwość w sensie ADHD, ale o specyficzną, wrodzoną intensywność reagowania na różnorodne bodźce. Dąbrowski wyróżnił pięć głównych form nadwrażliwości:

Psychoruchową: Zwiększona energia, potrzeba ruchu, szybkie tempo działania, czasem niepokój ruchowy.

Zmysłową: Intensywne doznania zmysłowe – głębokie przeżywanie barw, dźwięków, smaków, zapachów, faktur. Wrażliwość na dyskomfort zmysłowy (np. metki w ubraniach, głośne dźwięki).

Wyobrażeniową: Bogate życie wewnętrzne, skłonność do fantazjowania, łatwość wizualizacji, tworzenia złożonych obrazów mentalnych, często mieszanie rzeczywistości z fikcją w dzieciństwie.

Intelektualną: Nienasycona ciekawość, głębokie i intensywne myślenie, zadawanie dociekliwych pytań, skłonność do analizy i syntezy, poszukiwanie prawdy.

Emocjonalną: Najważniejsza w kontekście rozwoju według Dąbrowskiego. Charakteryzuje się głębokim przeżywaniem emocji (zarówno pozytywnych, jak i negatywnych), silnymi reakcjami fizjologicznymi na emocje, głębokimi relacjami interpersonalnymi, empatią, poczuciem odpowiedzialności, lękiem, poczuciem winy, tęsknotą, a także silną potrzebą miłości i bezpieczeństwa. To właśnie intensywność emocji często prowadzi do introspekcji i autorefleksji.

Osoby z silnymi formami nadwrażliwości, zwłaszcza emocjonalnej i intelektualnej, doświadczają życia na znacznie głębszym poziomie niż większość populacji. Są bardziej świadome sprzeczności świata, własnych wewnętrznych konfliktów, niesprawiedliwości, cierpienia. Ta intensywna świadomość i emocjonalna reaktywność nie pozwala im po prostu "dopasować się" do otoczenia bez wewnętrznego oporu. Zamiast bezkrytycznie przyjmować społeczne normy i wartości, odczuwają silny dysonans między tym, co "jest", a tym, co "powinno być" – zarówno w świecie zewnętrznym, jak i we własnym wnętrzu.

To właśnie ten wewnętrzny konflikt, napędzany nadwrażliwością, stanowi iskrę zapalającą proces dezintegracji pozytywnej. Osoba zaczyna kwestionować swoje dotychczasowe przekonania, role społeczne, motywacje. Pojawiają się głębokie pytania o sens życia, wartości, autentyczność. Dotychczasowa, "automatyczna" struktura psychiczna oparta na instynktach, społecznym konformizmie (poziom integracji pierwotnej lub dezintegracji jednopopisowej) zaczyna się rozpadać. Jest to okres często bolesny, pełen lęku, niepewności, a czasem wręcz objawów przypominających nerwicę czy stany depresyjne.

Jednak według Dąbrowskiego, te trudne stany nie są końcem, lecz początkiem. Są oznaką pracy wewnętrznej, próbą zbudowania nowej, wyższej struktury opartej nie na zewnętrznym przymusie czy instynkcie, ale na świadomie wybranych wartościach, na własnym, ukształtowanym ideale osobowym. Proces ten wymaga rozwoju tzw. "środowiska wewnętrzno-psychicznego" – zdolności do samoobserwacji, samokontroli, hierarchizacji wartości, świadomego kierowania swoim rozwojem.

Dąbrowski widział ten proces jako wspinaczkę przez kolejne poziomy rozwoju, od najniższych, zdominowanych przez instynkty i wpływ otoczenia, do najwyższych, charakteryzujących się autonomią, empatią, uniwersalnymi wartościami i pełną, świadomie ukształtowaną osobowością (poziom integracji wtórnej). Osoby nadwrażliwe mają naturalne predyspozycje do tej wspinaczki, ponieważ ich intensywne przeżycia nie pozwalają im trwać w psychicznym bezruchu.

Jak zatem odnaleźć się w tym burzliwym procesie rozwoju i jak radzić sobie z wyzwaniami nadwrażliwości?

Po pierwsze, kluczowe jest zrozumienie i akceptacja. Zrozumienie, że intensywne emocje, głębokie myślenie i wrażliwość na świat nie są defektem, ale cechą, która – właściwie ukierunkowana – może prowadzić do niezwykłej głębi i bogactwa wewnętrznego. Akceptacja siebie takim, jakim się jest, ze wszystkimi odcieniami wrażliwości, jest pierwszym krokiem do przekucia jej w siłę. Poznanie teorii Dąbrowskiego może być tu niezwykle pomocne, dając ramy do zrozumienia własnych, czasem chaotycznych, doświadczeń.

Po drugie, embracja dezintegracji jako szansy. Zamiast bać się kryzysów, wewnętrznych konfliktów czy okresów zwątpienia, warto spróbować spojrzeć na nie jak na sygnały, że "stare" struktury przestają działać i jest miejsce na coś nowego, lepszego. Ból i lęk towarzyszące dezintegracji są naturalnymi, choć trudnymi, elementami procesu przemiany. To jak ból wzrostu – niewygodny, ale świadczący o tym, że idziemy naprzód.

Po trzecie, pielęgnowanie życia wewnętrznego. Osoby nadwrażliwe często naturalnie skłaniają się do introspekcji. Warto świadomie rozwijać tę zdolność poprzez dzienniki, medytację, refleksję nad własnymi przeżyciami i motywacjami. Rozwijanie "środowiska wewnętrzno-psychicznego" pozwala na coraz lepsze rozumienie siebie i świadome kierowanie swoim rozwojem, dokonywanie wyborów zgodnych z własną, kształtującą się hierarchią wartości.

Po czwarte, poszukiwanie i budowanie własnej hierarchii wartości. W procesie dezintegracji pozytywnej odrzucamy wartości narzucone z zewnątrz. Aby zbudować nową strukturę, potrzebujemy własnego kompasu moralnego i egzystencjalnego. Świadome zastanawianie się nad tym, co jest dla nas naprawdę ważne, jakie ideały chcemy realizować w życiu, staje się fundamentem nowej integracji na wyższym poziomie. Dąbrowski mówił o tworzeniu własnego "ideału osobowego" – wizji tego, kim chcemy się stać.

Po piąte, kanalizowanie intensywności poprzez twórczość. Nadpobudliwość wyobrażeniowa, emocjonalna czy zmysłowa często idzie w parze z potrzebą ekspresji. Sztuka w najszerszym znaczeniu (pisarstwo, malarstwo, muzyka, taniec, rzemiosło) może być potężnym narzędziem do przetwarzania głębokich przeżyć, wyrażania wewnętrznych konfliktów i odkrywania nowych aspektów siebie. Twórczość jest formą dialogu z własnym wnętrzem.

Po szóste, poszukiwanie kontaktu z podobnymi duszami i wsparcia. Choć droga rozwoju według Dąbrowskiego jest w dużej mierze indywidualna, poczucie izolacji w intensywnych przeżyciach może być bardzo obciążające. Znalezienie choćby kilku osób, które rozumieją lub doświadczają podobnej głębi, może przynieść ogromną ulgę i wsparcie. Czasem niezbędne jest także profesjonalne wsparcie psychologiczne, zwłaszcza w okresach głębokiej dezintegracji. Terapeuta, który rozumie dynamikę procesów rozwojowych i potencjał nadwrażliwości, może pomóc przejść przez najtrudniejsze etapy.

Teoria Kazimierza Dąbrowskiego daje osobom nadwrażliwym nie tylko poczucie zrozumienia, ale przede wszystkim nadzieję. Pokazuje, że to, co na pierwszy rzut oka wydaje się problemem, jest w rzeczywistości zaproszeniem do głębokiej podróży w głąb siebie. Podróży wymagającej odwagi, konfrontacji z własnymi cieniami i bólem, ale prowadzącej do rzadko spotykanej głębi, autentyczności i możliwości pełniejszego wyrażania własnego unikalnego potencjału w świecie. Nadwrażliwość, w świetle jego teorii, przestaje być przekleństwem, stając się kluczem do drzwi prowadzących do świadomego tworzenia siebie na nowo – procesu, który Dąbrowski nazwał pięknym mianem "samowychowania ku ideałowi". To droga trudna, ale dla tych, którzy odważą się nią podążyć, niezwykle satysfakcjonująca i prowadząca do pełni człowieczeństwa.

Gość

W nawiązaniu do powyższego wpisu, taki dodatek od Kazimierza Dąbrowskiego

Posłanie do nadwrażliwych
Kazimierz Dąbrowski

Bądźcie pozdrowieni nadwrażliwi
za waszą czułość w nieczułości świata
za niepewność wśród jego pewności
Bądźcie pozdrowieni
za to, że odczuwacie innych tak, jak siebie samych

Bądźcie pozdrowieni
za to, że odczuwacie niepokój świata
jego bezdenną ograniczoność i pewność siebie

Bądźcie pozdrowieni
za potrzebę oczyszczenia rąk z niewidzialnego brudu świata
za wasz lęk przed bezsensem istnienia

Za delikatność nie mówienia innym tego, co w nich widzicie

Bądźcie pozdrowieni
za waszą niezaradność praktyczną w zwykłym
i praktyczność w nieznanym
za wasz realizm transcendentalny i brak realizmu życiowego

Bądźcie pozdrowieni
za waszą wyłączność i trwogę przed utratą bliskich
za wasze zachłanne przyjaźnie i lęk, że miłość mogłaby umrzeć jeszcze przed wami

Bądźcie pozdrowieni
za waszą twórczość i ekstazę
za nieprzystosowanie do tego co jest, a przystosowanie do tego, co być powinno

Bądźcie pozdrowieni
za wasze wielkie uzdolnienia nigdy nie wykorzystane
za to, że niepoznanie się na waszej wielkości
nie pozwoli docenić tych, co przyjdą po was

Bądźcie pozdrowieni
za to, że jesteście leczeni
zamiast leczyć innych

Bądźcie pozdrowieni
za to, że wasza niebiańska siła jest spychana i deptana
przez siłę brutalną i zwierzęcą

za to, co w was przeczutego, niewypowiedzianego, nieograniczonego

za samotność i niezwykłość waszych dróg

bądźcie pozdrowieni nadwrażliwi

Michał Dyszyński

Głębokie to, co napisano o koncepcji Dąbrowskiego.
Dołożyłbym do tego mały opis "drugiej strony medalu" - osobowości topornych i nudnych, najczęściej rekompensujących swój brak wrażliwości inwazyjnością i przemocą.
Bo człowiek "na czymś" musi się przecież mentalnie realizować. Jak nie ma głębokich doznań, jak w sercu i umyśle jest prostacki, jałowy, pusty, to czymś tę pustkę próbuje zapełniać. I robi to najczęściej w najbardziej instynktowny sposób - dążąc do dominacji, albo ulegając zmysłowym żądzom. Taki ktoś nie ma wrażliwości, więc jakoś sobie próbuje wytworzyć wrażenia, będące bazą jego istnienia. Więc je wytwarza, postrzegając siebie jako tego, kto gromi wrogów, bije, zabija, niszczy, pali, gwałci, krzywdzi - te doznania są silne, a więc mają dla takiej topornej umysłowości i emocjonalności tę zaletę, że są w ogóle dostrzegane.
Zło świata w znacznym stopniu jest efektem ZDEGRADOWANEJ DO POZIOMU PROSTACKIEGO WRAŻLIWOŚCI.

Gość

Semele

Czy morderca miał kryzys czy guza w mózgu?

https://youtu.be/4mrhVirnnog?si=uWj4fgSb8bRzwByd

Dziękuję gościowi.

Za cytaty. Myślę że warto sobie kupić książkę.
Nie wiem jak jest w tej chwili z dostępnością. :serce:

Semele

Obok Kazimierza Dąbrowskiego poleciłabym też profesor Szyszkowską

https://youtu.be/LYnRhLkiuBc?si=DkbYTWbEUBhrO5C2