ŚFiNiA

Michał Dyszyński

Wolność polityczna jest związana z nie stawianiem barier dla niektórych ludzkich aktywności.
Wolność woli jest ideą o wiele głębszą, związaną z samą istotą świadomości, ideą wyboru, odpowiedzialnością za czyny.
Można mieć wolność polityczną, ale w sensie wolności woli być zniewolonym, a także odwrotnie mieć wolność woli w warunkach politycznego zniewolenia.

Ale to nie są jedyne odmienności dla różnych typów wolności.

Michał Dyszyński

Michał Dyszyński

Chcę tu dodać, że to co w owym wątku nazywam "wolnością polityczną" w istocie jest szerszym pojęciem. Ale nie bardzo umiałem znaleźć lepszy termin, niż ten powyższy.
Tak w ogólności chodzi mi ogólniej o rozumienie wolności jako przeciwieństwo zabraniania czegoś komuś, ewentualnie jako możliwość dorównania do kogoś, kto coś ma na wyższym niż my poziomie.
Pewnie zamiast "polityczna", ta wolność mogła by być opisywana jako "społeczna", "socjalna". W ten sposób wolność pojmują w szczególności libertarianie ekonomiczni. Ale bardzo podobne rozumienie jest szerokie w kontekstach dyskusji nad równością, sprawiedliwością podziału dóbr, prawami jednych jednostek względem innych. W tym "worku" siedzi tez dyskusja o prawach mniejszości, kobiet, osób w niskim statusie itp.
O co w tym pojmowaniu wolności tak naprawdę chodzi? (spróbuję trochę zdekomponować istotę sprawy)
- Chodzi o NAŚLADOWNICTWO I RYWALIZACJĘ w społecznościach, powiązane z zagadnieniami WŁADZY, często tyranii.
Są to zagadnienia mocno odległe od dyskusji nad wolnością wyboru, woli. W wolności rozumianej społecznie nikt nie pyta o osobistą odpowiedzialność, kwestie moralności widzianej od strony sumienia. poczucia winy, nie pyta o świadomość tego, co ktoś miałby wybierać. W tej wolności na sposób społeczny chodzi bowiem o kwestię równościowe, o to, aby uprzywilejowani nie tłamsili słabszych, niżej sytuowanych na drabince społecznej. Tu mamy terminy i znaczenia w rodzaju "wolność wyznania", "wolność prasy", "kara ograniczenia wolności", "wolność wypowiedzi" itp. Chodzi o to, czy jakieś władcze jednostki kogoś tu nie dyskryminują.

Wolność woli jest z kolei zagadnieniem o wiele "bardziej filozoficznym", bo stawiającym pytanie o to, czy mając przeświadczenie, iż "wybieramy", jakieś tam subiektywne "odczucie wybierania", nie okazujemy się być w istocie marionetkami jakichś tam zewnętrznych wobec danej jednostki sił, praw, okoliczności, choć także woli osób, a nawet WEWNĘTRZNYCH UWARUNKOWAŃ. Tu jednak nie chodzi o REALIZACJĘ jakichś swoich praw, lecz o to, CZY W SAMYM UMYŚLE nasze wrażenie wybierania nie jest formą złudzenia.
W dyskusjach ludziom te dwa rozumienia się mylą:
- rozumienie wolności DO ZREALIZOWANIA czegoś (czyli już PO WYBORZE W SAMYM UMYŚLE)
- rozumienie wolności jako AKT ROZUMIENIA I DECYZJI, który z kolei zachodzi WEWNĄTRZ UMYSŁU.
Myląc te - w istocie wyraźnie odmienne - znaczenia szybko pogubimy się w rozważaniach i dyskusjach.