ŚFiNiA

Michał Dyszyński

W wątku poświęconym paradoksowi kamienia - jeszcze bardziej paradoksalnego http://www.sfinia.fora.pl/filozofia,4/paradoks-kamienia-jeszcze-bardziej-paradoksalny,6438.html poruszyłem sprawę LOKALNOŚCI PRAWDY.
Ten problem wydaje mi się bardzo ciekawy, więc mam nadzieję, że uda mi się naciągnąć jeszcze kogoś na dyskusję o nim.
Pokrótce streszczenie:
Moją tezą jest pewien sprzeciw wobec najbardziej typowego potraktowania pojęcia prawdy - takiego, w którym prawdy jakieś tam SĄ, my je zaś odkrywamy. W potocznym ujęciu istnieje "absolutna prawda", czyli niejako doskonałe wyrażenie wszystkiego tego co świat zawiera za pomocą jakichś wyrażeń, opisów, myśli.
Jestem przeciwnikiem powyższego pojęcia. Moja konstrukcja polega na bardziej PRAKTYCZNYM podejściu do prawdy - zakładam, że każde sformułowanie, opis, wyobrażenie o rzeczywistości jest jakoś OGRANICZONE, choć mimo to UŻYTECZNE. Małe dziecko ma jakieś swoje prawdy, licealista ma inne prawy, naukowiec badający konkretną dziedzinę jeszcze inne. Możemy poszukiwać jakichś hierarchii w tych prawdach, możemy je ze sobą porównywać, ale te porównania i tak zawsze będą naznaczone UZNANIOWOŚCIĄ, tzn. i tak ostatecznie będziemy musieli zdecydować się na konkretne kryterium, co traktujemy za ważniejsze, a co poboczne. Bo prawda dziecka, choć może mniej uniwersalna, niż prawda naukowca ma jedną niepodważalną zaletę - może posłużyć temu dziecku! Prawda naukowca jest tu bezsilna. A przecież z punktu widzenia jakiegoś superumysłu (np. Boga, albo innego umysłu osiągającego potencjalnie najwyższy poziom rozwoju) to i prawda owego naukowca spada w hierarchii do poziomu naiwnych wyobrażeń.

Tak więc prawda ma charakter lokalny. Sprawdza się w jakimś zakresie - w tym zakresie jest słuszna, ale zawsze da się znaleźć jakąś szerszą perspektywę, albo dodatkowe kryterium, które spowoduje, że ową wyjściową prawdę da się zasadnie zastąpić inną prawdą - w jakichś zakresach nawet sprzeczną z poprzednią.
Przebogata przestrzeń prawd
W tym kontekście, zamiast jednej idealnej prawdy, należałoby mówić o nieskończonej ilości prawda na jakiś temat - prawd w zdecydowanej większości ułomnych, cząstkowych. Ale użytecznych. Prawda, która objęłaby wszystko, byłaby kompletnie nieużyteczna, bo byłaby tak złożona, że nie dałaby się wprowadzić do żadnego umysłu, a do tego musiałaby zawierać sprzeczności, tak jak nieraz ujęcia tego samego zagadnienia są sprzeczne.
W tej przestrzeni wszystkie prawdy sprawdzają się na swoim lokalnym podwórku. Tam rządzą.
Oczywiście ktoś powie - to mamy tu pewnie też prawdy właściwie "nieprawdziwe" - np. że myszy rodzą się z brudu i śmieci. Racja. Jednak problem jest bardziej złożony, bo z jakiegoś punktu widzenia, względem odpowiednio wybranego kryterium KAŻDA PRAWDA CZĄSTKOWA MOŻE ZOSTAĆ UZNANA ZA NIEPEŁNĄ, WADLIWĄ.
Weźmy przykład - fizyka, mechanika kwantowa. Z jednej strony jest to teoria, która odnosi wielkie sukcesy, pozwala na przewidywanie, wyjaśnianie bardzo niezwykłych efektów, przyczynia się do rozwoju techniki. Ale z punktu widzenia spójności tej teorii z funkcjonowaniem typowego ludzkiego umysłu, jest ona mocno ułomna. Fizyka kwantowa to przecież zbiór dość sztucznych reguł (nie wyjaśnionych jakoś od podstaw konstrukcyjnych modelu), które co prawda dają jakieś efekty, ale przez umysł człowieka nie mogą być objęte w intuicyjny sposób. Tzn. jakieś tam intuicje na ten temat ludzie mają, ale są one cząstkowe, niepełne, nie pozwalające na swobodne operowanie rozważanymi zagadnieniami w umyśle. Pod tym względem większość innych teorii, opisów jest znacznie lepsza.
Takich nierozwiązywalnych dylematów dla prawd umysłu mamy wiele - musimy wyważyć pomiędzy np.:
- dokładnością opisu, a jego zwięzłością
- intuicyjnością, a dostępnością zaawansowanych efektów i skomplikowanej matematyki
- zgodnością z aktualnie używanym językiem (potocznym), a ścisłością dotyczącą konkretnej dziedziny.
itd...
Każdy sposób opisu ma więc jakieś swoje zalety, ale też i wady. I jak zmieniamy jeden opis na drugi, to zwykle coś tam zyskamy, ale coś też stracimy. W szczególności najdoskonalszy pod względem dokładności opis byłby kompletnie nieużyteczny pod względem przekazywalności innym ludziom (ułomnym na tyle, że tej doskonałości nie byliby w stanie objąć). A opis co prawda jakoś tam doskonały, ale kompletnie nie możliwy do odczytania przez innych uczestników komunikacji miałby wartość losowego ciągu liter - tak samy nie dawałby im żadnych korzyści po "zapoznaniu się" z nim.

Lokalność jeszcze bardziej lokalna
Chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jeden szczegół. Termin lokalność (czyli w tym ujęciu objęcie tylko ograniczonego zakresu możliwych aspektów) dotyczy nie tylko samych teorii, ale tez ich składników - pojęć. Matematyk operujący na liczbach rzeczywistych nie wyciągnie pierwiastka z liczby ujemnej, bo dostanie sprzeczność. Ten "problem" nie wystąpi dla matematyka działającego na liczbach zespolonych. Z kolei ten ostatni będzie miał innego rodzaju sprzeczność/brak - nie będzie w stanie wskazać naturalnej relacji większości, która na rzeczywistej osi liczbowej jest trywialna, oczywista.

Lokalność w logice
W moim przekonaniu lokalność dotyczy także logiki, czyli nadrzędnych, ogólnych reguł porozumiewania się. Takie pojęcia jak tożsamość, albo sprzeczność, mogą być różne w zależności od zastosowanego kryterium. Oto prosty przykład - punkt na płaszczyźnie. Czy w danym miejscu istnieje jeden punkt na płaszczyźnie? - w geometrii tak. Ale w ogólnym ujęciu mogę powiedzieć, że w tym samym punkcie geometrycznym mieści się nieskończona liczba "punktów" różniących się np. kolorami. Zatem wprowadzając nowy sposób opisu możemy sprzeczność zamieniać w zgodność i na odwrót. Można sobie wyobrazić przestrzeń systemów logicznych, w których po kolei każda reguła, definicja jest zastępowana przez jakąś alternatywną ich wersję - tylko kwestią wyboru jest, jaką logikę z owej przestrzeni przyjmiemy.

Aby trochę to zilustrować podam parę przykładów alternatywnych, czasem egzotycznych logik.
Logika woluntarystyczna, trywialna - o tym co jest prawdziwe decyduje zawze rzut monetą - orzeł daje prawdę, reszka - fałsz.
Logika woluntarystyczna mniej trywialna - stosuję prawa znanej nam ludzkiej, standardowej logiki, ale tylko do momentu, gdy miałoby to zagrozić mojemu dobremu samopoczuciu - w takim przypadku mam prawo zawsze dowolną rzecz ogłosić prawdą, bądź fałszem WYŁĄCZNIE W OPARCIU O WŁASNE WIDZIMISIĘ.
Logika estetyczna - prawdziwe jest to, co wydaje mi się odpowiednio ładne. Wszystko pozostałe traktuję jako fałszywe.
Logika literowa - Startujemy ze standardowego języka, ale reguła prawdziwości jest dziwaczna: wszystkie stwierdzenia zawierające parzystą liczbę lister A są prawdziwe, wszystkie z nieparzystą ilość liter A są fałszywe.
Logika autorytarna - o prawdziwości sformułowań zawsze decyduje konkretna osoba autorytet, ona może dowolnie ogłaszać prawdziwość sądów - np. uznać twierdzenie 1+1=2 za fałszywe, a bezsensowny zbitek "3sdgf45jo37t44u" za najwyższą prawdę.
itp. itd.

krowa

rafal3006

Michał Dyszyński

krowa

Michał Dyszyński

rafal3006

Michał Dyszyński

rafal3006

Michał Dyszyński

rafal3006

marekmosiewicz · Dołączył: 03 Lut 2006 Posty: 323 Przeczytał: 0 tematów

W przedstawionym przykładzie prawdą absolutną jest postulat braku prawdy absolutnej. Bez jakiegoś postulatu podstawy prawdy nie ma szans jakąkolwiek komunikację. Chyba nawet z definicji.

rafal3006

Co ma piernik do wiatraka?
Co ma przedstawiony wyżej przykład do prawdy absolutnej?
Tu chodzi o banalną jednoznaczność matematyczną, matematykę na poziomie III klasy szkoły podstawowej.

Dzisiejsza matematyka w zakresie definiowania czworokątów jest po prostu do dupy, to najzwyklejszy idiotyzm.

krowa

krowa

rafal3006

Widzę Krowo ze nie znasz definicji trapezu.

Według matematyki IDIOTÓW (dzisiejsza "matematyka") trapezem jest kwadrat.

Narysuj sobie kwadrat i opisz wszystkie cechy trapezu, wyjdzie ci że:
- trapez ma wszystkie boki równe
- przekątne w trapezie przcinają się pod katem prostym
- trapez ma wszystkie kąty równe
etc

Czy rozumiesz już dlaczego dzisiejsze definicje czworokątów to logika IDIOTÓW?

krowa